حسن روحانی، رئیس‌جمهور دیروز لایحه بودجه «هزار و ۱۹۴ هزار میلیارد تومانی» سال ۱۳۹۷ را تقدیم مجلس کرد؛ بودجه‌ای که او آن را فراتر از سند دخل‌وخرج کشور، بلکه «برشی از برنامه چهار ساله دولت» دانست.
در میان ارقام متعدد بودجه اما بخش درآمد دولت از «عوارض خروج از مرزهای کشور» بیش از دیگر موارد مورد توجه مردم قرار گرفته است. حتی موضوع حذف یارانه ۲۰ میلیون نفر که تصور می‌شد واکنش‌هایی را به دنبال داشته باشد، در سایه عوارض خروج از کشور به حاشیه رانده شد.
بر اساس لایحه تقدیمی دولت به مجلس در بودجه ۹۷ عوارض خروج از کشور از مرزهای هوایی از مبلغ ۷۵ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. بر این اساس در سفر دوم به خارج از کشور ۵۰ درصد این مبلغ بیشتر شده و به ۳۳۰ هزار تومان می‌رسد. برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به ۴۴۰ هزار تومان افزایش داده می‌شود. رقم پیشنهادی دولت برای عوارض خروج در سفرهای زیارتی نیز ۱۱۰ هزار تومان برای هر نفر پیشنهاد شده است. در حال حاضر عوارض سفرهای زمینی و دریایی هر نفر ۲۵ هزار تومان است که در بودجه پیشنهادی تغییری برای آن پیشنهاد داده نشده است.
بر این اساس، دولت طی سال آینده ۳۸۰ میلیارد و ۴۱۹ میلیون تومان از محل اخذ عوارض خروج از مرزهای کشور درآمد خواهد داشت. این درآمد حدود ۰٫۰۰۲ درصد از درآمد ۱۹۳ هزار میلیارد تومانی دولت در سال ۱۳۹۷ است.
طبق پیشنهاد دولت در لایحه بودجه مبلغ ۴۰ هزار تومان از عوارض اخذ شده از هر نفر، برای توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دست اختصاص داده می‌شود. پیش از این، مبلغ پرداختی به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ازای هر نفر ۱۰ هزار تومان بود. طبق اعلام این سازمان، در مجموع ۱۶۰ میلیارد تومان از بخش عوارض خروج به توسعه زیرساخت‌های گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دستی اختصاص خواهد یافت.
اخذ عوارض خروج در دیگر کشورهای جهان
اخذ عوارض خروج از کشور در بسیاری از نقاط جهان انجام می‌شود؛ البته شیوه محاسبه این عوارض و شیوه پرداخت آن از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
در برخی کشورها مبلغ عوارض خروج به‌صورت ثابت در نظر گرفته شده است. اما برخی کشورها شیوه تعیین عوارض بر اساس مسافت سفر را به مبلغ ثابت ترجیح داده‌اند. مسافت بیشتر، عوارض بیشتری را برای مسافر به‌دنبال خواهد داشت. مبلغ عوارض در برخی کشورها همچون بنگلادش، مصر و ترکیه بین ۴ تا ۷ دلار است. این کشورها کمترین عوارض خروج را دریافت می‌کنند. فیجی با عوارض ۱۲۵ دلاری و پاناما با عوارض ۶۰ دلاری بالاترین مبلغ ثابت عوارض را دارند. در لبنان عوارض براساس کلاس پروازی تعیین می‌شود. عوارض برای کلاس اکونومی ۴۰ دلار و برای پروازهای درجه یک ۱۰۰ دلار است. در اتریش عوارض خروج براساس مسافت محاسبه می‌شود و از ۸ دلار برای مسافت‌های کوتاه تا ۳۹ دلار برای مسافت‌های طولانی متغیر است. در انگلیس هم عوارض براساس مسافت سفر تعیین می‌شود اما فاصله مبلغ‌ها بسیار زیاد است و از ۱۶ دلار تا ۱۲۵ دلار متغیر است. در آلمان کشورهای جهان به ۳ گروه تقسیم شده‌اند. سفر به مقصد کشورهای اروپایی ۱۰ دلار، به مقصد کشورهای گروه دوم ازجمله ایران ۳۰ دلار و دیگر کشورها ۵۵ دلار عوارض برای آلمانی‌ها خواهد داشت. عربستان ۲۳ دلار عوارض خروج دریافت می‌کند. حجاج از این عوارض معاف هستند. چین ۱۶ دلار و آمریکا ۱۴ دلار از تمامی مسافران پروازهای بین‌المللی دریافت می‌کنند.
دریافت عوارض در برخی کشورها ازجمله انگلیس سابقه ۲۰ ساله دارد. بسیاری از کشورهای اروپایی پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ این عوارض را وضع کرده‌اند و برخی کشورها ازجمله لبنان، کوبا، مصر و جامائیکا طی یک تا ۳ سال اخیر اخذ این نوع عوارض را آغاز کرده‌اند. در بسیاری از کشورهای جهان از جمله تایلند، چین، اتریش و آمریکا عوارض خروج روی بلیت پرواز و در برخی کشورها از طریق واریز وجه به بانک و در برخی دیگر ازجمله فیلیپین، مصر و پاناما به‌صورت نقدی هنگام خروج اخذ می‌شود.