سید‌عبدالوهاب سهل‌آبادی*
با نزدیک شدن بودجه ۱۴۰۴ به مراحل نهایی تصویب و بررسی در کمیسیون تلفیق مجلس، دغدغه‌های فراوانی پیرامون آن در جامعه صنعتی مطرح می‌شود. این بودجه می‌تواند تاثیر عمیقی بر آینده صنعت و بنگاه‌های تولیدی کشور داشته باشد. اگر تدوین این بودجه به‌صورت کارآمد و مطابق با نیازهای واقعی صنایع انجام شود، می‌تواند کمک شایانی به بهبود تولیدات داخلی، اشتغال و تقویت اقتصاد کشور کند.
بحران ناترازی انرژی و چالش‌های تامین پایدار
یکی از اصلی‌ترین موانع بر سر راه صنایع کشور، معضل ناترازی انرژی است. در طول زمستان بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل کمبود گاز یا نبود زیرساخت‌های پایدار در تامین انرژی ناچار به کاهش تولید یا حتی توقف می‌شوند. این معضل در تابستان با بحران برق تکرار شده و به صورت مداوم تولید صنعتی کشور را مختل می‌کند.
چنانچه بودجه ۱۴۰۴ به‌طور ویژه به توسعه زیرساخت‌های انرژی اختصاص یابد، صنایع مختلف می‌توانند بدون دغدغه از قطع ناگهانی انرژی به تولید خود ادامه دهند. این امر به معنای افزایش تولید، حفظ ظرفیت کارخانه‌ها و اطمینان از تامین کالاهای اساسی و صنعتی در بازار داخلی است.
صنایع دانش‌بنیان و ضرورت حمایت مالی
صنایع دانش‌بنیان یکی از ستون‌های اصلی برای تقویت بهره‌وری و نوآوری در اقتصاد کشور هستند اما متاسفانه در بودجه‌های گذشته توجه کافی به آنها نشده است. با در نظر گرفتن اعتبار و مشوق‌های مالی در بودجه ۱۴۰۴ می‌توان بستری را فراهم کرد که جوانان تحصیلکرده و مبتکران داخلی ترغیب شوند به این حوزه وارد شوند. این حمایت می‌تواند به افزایش تولید محصولات با کیفیت و کاهش وابستگی به واردات کمک کند و در بلندمدت به رشد صادرات دانش‌بنیان منجر شود.
افزایش حمایت از این بخش باعث افزایش اشتغال در حوزه‌های نوین و فناوری‌محور می‌شود و کشور را به سوی استقلال بیشتر در تولیدات پیچیده هدایت می‌کند. علاوه بر این، توسعه صنایع دانش‌بنیان باعث افزایش رقابت‌پذیری محصولات داخلی در سطح جهانی خواهد شد.
تسهیلات بانکی و نرخ بهره برای تولیدکنندگان
یکی از مشکلات همیشگی صنایع، نرخ بالای بهره وام‌های بانکی است که فشار مضاعفی به واحدهای تولیدی وارد می‌کند. بسیاری از واحدهای صنعتی، به‌ویژه در بخش‌های کوچک و متوسط، به دلیل هزینه‌های بالای مالی از پیشرفت و نوسازی تجهیزات خود باز می‌مانند.
در صورتی که بودجه ۱۴۰۴ به‌صورت مستقیم تسهیلات با بهره‌های کمتر برای صنایع فراهم کند، تولیدکنندگان می‌توانند از این منابع مالی برای بهبود بهره‌وری و گسترش ظرفیت‌های تولیدی خود استفاده کنند. به عنوان مثال، کارخانه‌ای که قادر به نوسازی تجهیزات و افزایش تولید خود باشد، می‌تواند هزینه‌های تمام‌شده را کاهش دهد. در نتیجه محصولات با قیمت مناسب‌تری به دست مصرف‌کنندگان خواهد رسید و در عین حال از افزایش تورم جلوگیری خواهد شد.
تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک
یکی از هزینه‌های مهم برای صنایع و تولیدکنندگان، حمل‌ونقل و توزیع محصولات است که در نبود زیرساخت‌های کافی، هزینه‌ها را به شدت بالا می‌برد. اگر بودجه ۱۴۰۴ به توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی اختصاص یابد، هزینه‌های حمل و توزیع برای صنایع کاهش می‌یابد و تولیدکنندگان قادر خواهند بود محصولات را با سرعت و هزینه کمتری به بازارهای داخلی و خارجی برسانند.
برای مثال توسعه زیرساخت‌های ریلی می‌تواند کمک شایانی به کاهش هزینه‌های انتقال مواد اولیه و محصولات نهایی کند. به‌این‌ترتیب تولیدکنندگان می‌توانند با کاهش هزینه‌های لجستیکی، محصولات با قیمت مناسب‌تری را عرضه کنند که این موضوع به افزایش دسترسی مردم به کالاهای اساسی و صنعتی منجر خواهد شد، همچنین کاهش هزینه‌های لجستیکی، صنایع را در مقابل نوسانات قیمت مواد اولیه مقاوم‌تر کرده و به پایداری تولید کمک می‌کند.
تبعات عدم توجه به زیرساخت‌ها در بودجه
بی‌توجهی به زیرساخت‌های اساسی مانند انرژی، حمل‌ونقل و امکانات ارتباطی نه‌تنها باعث مشکلات در تولید و عرضه محصولات می‌شود بلکه پیامدهای ثانویه و جبران‌ناپذیری را نیز به همراه دارد.
عدم سرمایه‌گذاری کافی در این بخش‌ها باعث کاهش تولید و عرضه کالاها در بازار داخلی خواهد شد که این امر مستقیما بر رفاه و آرامش عمومی جامعه تاثیر می‌گذارد.
عدم تخصیص کافی بودجه برای زیرساخت‌های پژوهشی و آموزشی نیز بر آینده کشور اثر منفی خواهد داشت. نبود سرمایه‌گذاری کافی در این بخش‌ها، مانع توسعه و رشد مهارت‌های نیروی کار می‌شود و در نتیجه صنعت داخلی نمی‌تواند همگام با تغییرات تکنولوژیک پیش برود. این امر در بلندمدت منجر به افزایش وابستگی اقتصادی به کشورهای دیگر و خروج ارز از کشور می‌شود.
فشار ناشی از افزایش قیمت انرژی بر صنایع
افزایش بهای انرژی، به‌ویژه برق، یکی از نگرانی‌های اصلی صنعتگران است. بسیاری از صنایع به‌ویژه صنایع پرمصرف مانند فولاد و سیمان، به دلیل افزایش قیمت انرژی با هزینه‌های زیادی روبه‌رو شده‌اند که در نهایت منجر به بالا رفتن قیمت تمام‌شده محصولات و کاهش توان رقابتی آنها در بازار داخلی و خارجی می‌شود.
در بودجه ۱۴۰۴ ارائه یارانه‌های هدفمند برای صنایع پرمصرف یا کاهش تعرفه‌های برق می‌تواند از فشار افزایش قیمت‌ها بر تولیدکنندگان کاسته و به کاهش قیمت محصولات در بازار کمک کند.
این اقدام نه‌تنها به ثبات و پایداری صنایع کمک می‌کند بلکه به کنترل هزینه‌ها و جلوگیری از افزایش قیمت مصرف‌کننده نیز منجر خواهد شد.
ضرورت اصلاح بودجه برای حمایت از صنعت و تولید
بودجه ۱۴۰۴ باید به گونه‌ای تدوین شود که صنایع را به رشد و پایداری نزدیک‌تر کرده و از مشکلات پیش‌آمده مانند ناترازی انرژی و مشکلات مالی جلوگیری کند. این ملاحظات در بودجه ۱۴۰۴ باعث می‌شود که نرخ بیکاری کاهش پیدا کرده و شاهد اشتغال پایدار در فضای صنعت کشور باشیم.
* رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران