تولید تشنه سرمایه

بررسی آخرین وضعیت تسهیلات‌دهی نظام بانکی به بخش‌های مختلف اقتصادی طی ۸ ماهه امسال نشان می‌دهد بالغ بر دو هزار و ۳۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده که از این میزان ۴۲ درصد به بخش خدمات، ۵/۳۵ درصد به بخش صنعت و معدن، ۱۰ درصد به بازرگانی، ۷ درصد به کشاورزی و ۵ درصد به ساختمان اختصاص داده شده است.
با این حال تولیدکنندگان از وضعیت تسهیلات‌دهی در سال جاری رضایت کافی ندارند و معتقدند دولت قدم خاصی برای بهبود این شرایط برنداشته است.
بی‌مهری بانک‌ها به تولید
آرمان خالقی قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با بیان اینکه وضعیت تسهیلات‌دهی به بخش تولید و صنعت هیچگاه مناسب نبوده است، گفت: بررسی‌ها و روایت‌های تولیدکنندگان بیانگر آن است که از ابتدای سال وضعیت مناسبی در تسهیلات‌دهی به بخش تولید و صنعت نداشته‌ایم و شرایط در این بخش رضایت‌بخش نبوده است.
وی افزود: از سوی دیگر با توجه به محدودیت منابع بانکی، صف دریافت تسهیلات طولانی است؛ یعنی به سادگی توزیع منابع انجام نمی‌شود و یک تولیدکننده برای دریافت تسهیلات باید مدت طولانی در صف انتظار بنشیند.
خالقی با بیان اینکه هر ساله برای اختصاص تسهیلات و وام به بخش تولید برنامه‌ریزی می‌شود، اما هرگز ندیده‌ایم که این برنامه‌ها عملیاتی شود، گفت: امسال نیز سهمی که قرار بود از کل منابع بانکی به بخش صنعت و تولید اختصاص یابد عدد چندان قابل قبولی نبوده و می‌توان گفت برنامه‌ها در این بخش محقق نشده است. این در حالی است که تورم بالایی بر بخش تولید تحمیل شده و این بخش بیش از هر زمان دیگری نیاز به نقدینگی و سرمایه در گردش دارد.
وی تصریح کرد: هر سال یک میزانی را برای اختصاص تسهیلات به بخش تولید در نظر می‌گیرند و هیچ وقت هم عملیاتی نمی‌شود.
قائم مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران یادآور شد: برآوردها حاکی از تقاضای بالای بخش تولید و صنعت برای دریافت تسهیلات بانکی به منظور تامین نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز است که با این وجود همچنان این بخش در دریافت تسهیلات مشکل دارد. در انتهای سال نیز وضعیت تسهیلات‌دهی سیستم بانکی بدتر از ماه‌های قبل می‌شود.
خالقی افزود: البته در روزهای پایانی سال، درخواست‌ها هم برای اخذ تسهیلات افزایش می‌یابد، زیرا در این ایام خرید و فروش‌های شب عید پیش می‌آید و واحدهای تولیدی و کسبه به نقدینگی بیشتری نیاز دارند. بنابراین تقاضای تسهیلات خود‌به‌خود بالا می‌رود. در واقع به دلیل شرایط بازار و حضور پررنگ مصرف‌کنندگان که در نهایت منجر به افزایش تولید صنایع به منظور پاسخ‌دهی به این میزان تقاضا می‌شود، خود‌به‌خود نیاز به نقدینگی نیز در بخش تولید و صنعت افزایش می‌یابد و بر همین اساس هم این بخش برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود به سمت بانک‌ها سوق می‌یابند.
وی تصریح کرد: به هر حال آنطور که واحدهای تولیدی به ما اعلام می‌کنند وضعیت تسهیلات‌دهی بانک‌ها در سال جاری چندان قابل قبول نبوده است و می‌توانست اوضاع بهتر از این باشد.
بورس یک‌شبه منهدم می‌شود، اما یک‌شبه ساخته نمی‌شود
خالقی در ادامه در پاسخ به این سوال که به طور کلی وابستگی بخش تولید کشور به نظام بانکی برای تامین نقدینگی را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: در یک اقتصاد سالم وابستگی بخش تولید به منابع بانکی به هیچ‌وجه مطلوب نیست. در واقع گره زدن موضوع تامین نقدینگی و سرمایه در گردش بخش تولید به یک روش مالی تحت عنوان «اخذ تسهیلات از سیستم بانکی» به هیچ عنوان مطلوب نیست. بخش تولید نباید برای تامین نقدینگی تا این اندازه دست نیاز به سمت نظام بانکی دراز کند، اما متاسفانه وضعیت به شکلی جلو رفته که بخش تولید راه دیگری برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود نمی‌شناسد و البته راه‌های دیگر هم به طور کلی تعبیه نشده است که بخش تولید به سمت آنها سوق داده شود.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اضافه کرد: در طول تمام سال‌های گذشته تا امروز به سایر ابزارهای مالی بها نداده‌ایم و آنها را تقویت نکرده‌ایم؛ از جمله گزینه‌هایی که می‌شد در کنار بانک به تامین مالی بخش تولید کمک کند بازار تهاتر بود، همچنین با احیای بازار سرمایه و بازگشت به اعتماد به این بازار که در نهایت به منجر به پایدار شدن وضعیت بازار سرمایه می‌شد، می‌توانستیم از ظرفیت بورس کشور به عنوان یکی از راه‌های تامین نقدینگی بهره ببریم. در واقع می‌شد منابع مالی سرمایه‌گذاری از طریق بورس قابل تامین باشد و بازار سرمایه به عنوان یکی از گزینه‌های جدی تامین مالی مورد استفاده قرار گیرد.
وی تصریح کرد: استفاده از ظرفیت لیزینگ نیز یکی از روش‌هایی است که برای بخشی از خریدهای مردم می‌توانست کمک‌کننده باشد و حتی واحدهای تولیدی می‌توانستند لیزینگ کنند تا به این ترتیب نقدینگی مورد نیاز خود را به دست آورند. در این صورت یک بار سنگین از روی دوش بانک برداشته می‌شد، چراکه مردم برای خریدهای خود دیگر نیاز به اخذ تسهیلات از نظام بانکی نداشتند. خالقی افزود: از سوی دیگر نیز در سیستم بانکی تنوعی در نظام‌های پرداخت تسهیلات نداریم و روش‌های تسهیلات‌دهی متناسب با هر صنعتی نیست؛ به عنوان نمونه وضعیت تامین سرمایه در گردش برای صنعت غذا و پتروشیمی با هم متفاوت هستند، اما ما یک الگو را گرفته‌ایم و می‌خواهیم برای همه صنایع با یک شیوه تسهیلات را پرداخت کنیم و تامین مالی بخش تولید را تخصصی نکرده‌ایم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت تامین مالی بخش تولید بسیار مهجور است، اضافه کرد: با توجه به اینکه تامین مالی بخش تولید مناسب نیست بر همین اساس نیز بخش‌های تولیدی مجبور می‌شوند برای تامین نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز خود به سمت بانک‌ها دست دراز کنند.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در مورد اینکه وزیر اقتصاد اعلام کرده تا پایان سال میزان تامین مالی از بازار سرمایه به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد، گفت: دولت‌های قبل هم در مورد استفاده از بازار سرمایه برای تامین مالی تاکید داشتند و تقریبا تمامی مسوولان اقتصادی دولت‌ها این مسائل را مطرح کرده بودند، اما مهم این است که بالاخره این موضوع عملیاتی شود یا خیر. بنابراین اینکه صرفا عدد و رقم اعلام و بر خوبی‌های بازار سرمایه تاکید شود، کافی نیست و باید به واقع این مسائل عملیاتی شود.
وی افزود: همه می‌دانیم مشکل تامین مالی وجود دارد و همه می‌دانیم روش‌های حل این مشکلات و کاهش وابستگی تولید به بانک‌ها چیست؛ به عنوان نمونه می‌توان از طریق جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، انتشار اوراق و… برای حل مشکلات تامین نقدینگی بخش تولید گام برداشت، اما مشاهدات نشان می‌دهد همچنان همتی برای حل این مشکل وجود ندارد و در هنوز بر یک پاشنه می‌چرخد.
خالقی تصریح کرد: بورس یک‌شبه منهدم می‌شود، ولی یک‌شبه ساخته نمی‌شود. سال‌ها زمان می‌برد که اعتماد به بازار بورس برگردد و زیان‌ها را جبران کرد و شرایط به گونه‌ای تنظیم شود که برای سرمایه مردم تضامینی وجود داشته باشد به شکلی که سرمایه مردم از بین نرود. آن زمان است که مردم به بورس اعتماد می‌کنند و می‌توان روی تامین نقدینگی مورد نیاز تولید از بازار سرمایه امید داشت. این مساله نیازمند یک برنامه بلندمدت است و با حرف و برنامه‌های روی کاغذ عملیاتی نمی‌شود.
وی اظهار کرد: از سوی دیگر می‌توانیم شرکت‌های لیزینگی را تقویت کنیم که آنقدر منابع داشته باشند که مردم از طریق لیزینگ خرید کنند و دیگر از بانک تسهیلاتی برای خرید نگیرند یا بخش تولید از طریق لیزینگ تامین نقدینگی کند و دیگر نیازی به تسهیلات بانکی و نشستن در صف‌های طولانی به منظور تامین سرمایه در گردش نداشته باشد.
خالقی تصریح کرد: با این شیوه‌ها نه بخش‌های تولیدی چندان آشنا هستند و نه سیستم‌های مشاوره می‌توانند کمک کنند به شکلی که به واحدهای تولیدی یاد دهند که برای هر مشکلی یک راه‌حل جدیدی می‌توان پیدا کرد و نظام بانکی راه‌حل همه مشکلات نیست.