گروه اقتصاد کلان: بانک مرکزی در راستای تحول جدید ارزی و رفع مشکلات تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان از سیاست جدید خود مبنی ورود مستقیم جهت مبادله ارز و حذف واسطه‌ها در راستای تأمین سریع‌تر ارز و کاهش هزینه‌ها خبر داد.
به گزارش تجارت آنلاین، محمدرضا فرزین چندی پیش در دیدار بی‌واسطه با جمعی از صادرکنندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان که به منظور بررسی مشکلات حوزه تجارت خارجی کشور برگزار شد، اعلام کرد بخش عمده ای از تلاش بانک مرکزی و دولت معطوف به ایجاد آرامش در بازار ارز است تا از خلال این مسیر ثبات در اقتصاد کشور ایجاد شود. رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه پیش بینی پذیر کردن آینده اقتصاد و بازار برای فعالان اقتصادی از اولویت های اصلی بانک مرکزی است تاکید کرد: با توجه به شعار سال قطعا سیاست‌هایی اتخاذ خواهیم کرد تا مشکلات کمتر و موانع رفع شود.
مشکلات تأمین ارز واردات
یکی از بزرگترین و مهمترین موانع تجارت خارجی کشور مسأله تأمین ارز مورد نیاز واردات است و بسیاری از تولیدکنندگان بخش‌های مختلف صنعتی نسبت به زمان‌بندی طولانی مدت تأمین ارز مورد نیاز از تالارهای بازار مبادله طلا و ارز ابراز ناخرسندی کرده‌اند.
به عنوان مثال فعالان بازار لوازم خانگی نحوه تأمین و تخصیص ارز از بازار مبادله را یکی از مشکلات مهم پیش پای این صنعت عنوان کردند. طبق گفته آنها نحوه تأمین ارز این صنعت از سامانه نیما به تالار دوم بازار مبادله خود به خود مشکلاتی برای صنعت لوازم خانگی ایجاد کرده اما در خود این تالار دوم هم تأمین ارز مورد نیاز به خوبی انجام نمی‌شود. آنها می‌گویند بانک مرکزی اعلام کرده واحدهای لوازم خانگی از تالار دوم ارز دریافت کنند، اما همچنان در صف هستند و نتوانسته‌اند ارز خود را تأمین کنند. فعالان صنعت لوازم خانگی با بیان اینکه نرخ ارز مواد اولیه لوازم خانگی از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به بیش از ۳۵ هزار تومان رسیده، می‌گویند البته تامین همین ارز هم تولیدکنندگان را با مشکلاتی مواجه کرده چرا که بانک مرکزی با وجود اینکه تخصیص ارز را از تالار دوم انجام داده، اما آنجا هم به اندازه نیاز همه ارز نیست. در واقع در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان در صف تأمین ارز هستند و این در حالیست که طبق گفته آنها همین هم به صورت ۱۰۰ درصدی نیست و ممکن است ثبت سفارش لغو شود و واحدها دوباره در صف تخصیص و تأمین ارز قرار بگیرند.
اما این مسأله فقط مختص به لوازم خانگی نیست بلکه بخش‌های دیگر نیز از این موضوع گلایه دارند. به عنوان مثال واردکنندگان موبایل نیز می‌گویند از ۱۵ اسفند ارز موبایل تخصیص داده شده، اما تامین نشده، و به همین دلیل در سال جدید تعداد خیلی کمی موبایل وارد کشور شده است. بانک مرکزی می‌گوید ارز را به بانک‌ها پرداخت کرده، اما هیچ بانکی به راحتی تامین ارز انجام نمی‌دهد. بنابراین از منظر آنها یا شعب ارزی بانک‌ها به اندازه کافی تامین نمی‌شود یا سوء استفاده‌هایی از سوی برخی از افراد در حال رخ دادن است. فعالان بازار موبایل بر این باور هستند اگر سقف و سابقه طبق فرمول پیش رود و فاصله تخصیص و تامین کم باشد، وضعیت بازار بهتر خواهد شد، اما وقتی هم‌خوانی ندارد بازرگان نمی‌تواند مطابق آن واردات را انجام دهد و بازار به سمت انحصار پیش می‌رود.
خانه صنعت، معدن و تجارت نیز چندی پیش از افزایش زمان انتظار برای تخصیص ارز نیمایی به تولیدکنندگان خبر داد. آرمان خالقی عضو هیئت مدیره خانه صنعت بیان کرد زمان انتظار برای تخصیص ارز نیمایی به تولیدکنندگان تقریبا دو برابر شده، و طبق گفته وی در حال حاضر برای محصولات تمام شده تقریبا ارز تخصیص پیدا نمی‌کند و فقط برای برخی مواد اولیه ضروری پرداخت می‌شود. البته در این موارد هم بخشی از تقاضا پرداخت می‌شود، نه همه نیاز تولیدکنندگان. خالقی با بیان اینکه در حوزه محصولات مرتبط با وزارت جهاد کشاورزی نیز ارز فقط به مواد اولیه سبد اصلی خانوار داده می‌شود، البته نه همه مواد اولیه. برای مثال برای یک محصولی مثل روغن، به دانه‌های روغنی ارز تخصیص داده می‌شود،
اما ممکن است برای افزودنی‌های این محصول یا محصولات بسته‌بندی آن تخصیص پیدا نکند. همه این مشکلات باعث شد که بانک مرکزی رویه جدیدی را در تخصیص ارز به واحدهای تولیدی به کار ببندد مبنی بر اینکه خود بانک مرکزی تبدیل به واسطه برای مبادلات ارزی بین صادرکنندگان و واردکنندگان شود.
سیاست جدید مبادلات ارزی بانک مرکزی
رئیس‌کل بانک مرکزی در جلسه چند روز پیش خود با تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان،اعلام کرد بخش عمده ارز از طریق صادرکنندگان اعم از پتروشیمی فولادی‌ها و غیره تامین شده است اما در مسیر تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان مشکلاتی وجود دارد که باعث شده فاصله بین تخصیص و تأمین ارز زیاد شود. وی در این جلسه نکته مهمی را بیان کرد که خبر از سیاست جدید بانک مرکزی برای حل مشکلات ارزی دارد. طبق گفته وی برای کوتاه تر شدن زمان تامین ارز از این به بعد بانک مرکزی با حذف واسطه‌ها ارز را به طور مستقیم از صادرکننده‌ها خریداری کرده و با نرخ مشخص به واردکننده‌ها خواهد فروخت تا هم هزینه‌ها کمتر شده و هم زمان تامین ارز کوتاهتر شود.
پیش از این صادرکنندگان و واردکنندگان چه در سامانه نیما و چه در بازار مبادله از طریق صرافی‌های مورد اعتماد بانک مرکزی با یکدیگر در ارتباط بودند و به همین دلیل با توجه به فاصله زیاد نرخ ارز رسمی اعلام شده و نرخ ارز بازار غیررسمی مشکلاتی در تأمین ارز ایجاد شده بود هرچند بانک مرکزی عنوان کرده در حال حاضر صرافی‌های بانکی و غیربانکی سهمیه ارزی می‌گیرند و محدودیتی برای صرافی‌های غیر بانکی در خصوص حواله ارز ایجاد نشده است.
خطرات سیاست جدید ارزی بانک مرکزی
اما به نظر می‌رسد که حضور مستقیم بانک مرکزی در بازار مبادلات ارز می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی نیز باشد چرا که بانک مرکزی از این به بعد مستقیما به تبادل ارز می‌پردازد و این در حالیست که کار اصلی بانک مرکزی اساسا معطوف به سیاست‌گذاری پولی است نه تأمین ارز واردکنندگان و به تعبیری بازی کردن نقش واسطه ارزی. به نظر می‌رسد که این سیاست نمی‌تواند دوام چندانی داشته باشد و از طرف دیگر انرژی این بانک را در راستای ایفای وظایف بنیادی خود هدر خواهد داد.
رئیس شورای پول و اعتبار همچنین در جلسه مهم خود به تخلفات مختلف در بازار ارز نیز اشاره کرده که زمینه‌ساز بی‌ثباتی و عدم تعادل شده است. به همین دلیل بانک مرکزی از فعالان درخواست کرده هرگونه تخلف و فساد را به بانک مرکزی گزارش دهند. محمد رضا فرزین در ادامه و در بخش دیگری از سخنانش گفت با هرگونه تخلف و فساد از سوی فعالان بازار ارز اعم از صرافی‌های بانکی و غیر بانکی، واردکنندگان و صادرکنندگان برخورد می‌کنیم و در این زمینه کمیته ویژه‌ای در بانک مرکزی ایجاد شده که موارد تخلف را به دقیق بررسی و مورد پیگیری قرار می‌دهد. چیزی که واضح است این است گزارشی در این راستا به بانک مرکزی داده نخواهد شد و اینکه نابسامانی‌های بازار ارز با این روش‌ها حل و فصل نمی‌شود بلکه باید زمینه‌های ایجاد تخلفات ارزی که مهمترین آن فاصله بین نرخ ارز رسمی و ارز ارز غیررسمی است، از بین برود و این امر نیز با حضور مستقیم بانک مرکزی در بازار ارز و بازی کردن نقش واسطه در تأمین ارز ارزان حل و فصل نخواهد شد.