در روز یک شنبه ۲۲ دی ۱۳۹۸ ، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر به ایران سفر کرد و ملاقات هایی با مقامات ارشد ایران داشت و در عین حال، هر دو طرف بر توسعه روابط اقتصادی و سیاسی تاکید کردند.
با توجه به این که از ۱۵ خرداد ۱۳۹۶(۵ ژوئن ۲۰۱۷ میلادی) قطر از جانب عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر تحریم و محصور شد، کشورهایی از جمله ایران و ترکیه سعی کردند به کمک قطر شتافته و به نوعی عملاً سهم آن کشورها را در بازار قطر نصیب خود کنند
پول نیوز، قصد دارد در چند مطلب، تجربه توسعه ای ترکیه و روابط اقتصادی ایران و قطر را بررسی کند. در اولین گام، در گفت و گو با مهندس سهراب شرفی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس که پیش از این ریاست، مسئول داخلی این خانه در امر صادرات استان فارس به قطر بوده، شرایط صادرات به قطر به بحث گذاشته شد.
*****
*امیر قطر که به ایران سفر کرده است در نشست خبری با آقای روحانی رئیس جمهور کشورمان، از موضع ایران و ارسال کمک ها در زمان تحت محاصره قرار گرفتن قطر تشکر کرد.
ما اگر کلی گویی نکنیم آمار به ما نشان می دهد که صادرات ایران به قطر از ۱۰۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۵ به رقم ۲۲۵ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ رسیده. به نظر جنابعالی به عنوان رئیس خانه صنعت و معدن استان فارس، آیا این مقدار افزایش صادرات ایران، قابل توجه است؟
-ما اگر میزان صادرات کشورمان در سال ۱۳۹۷ را با سال های قبل مقایسه کنیم، می توانیم بگوییم قابل قبول است ولی سهم ما از بازار قطر، باید بیش از این رقم باشد یعنی ما باید بتوانیم حداقل به اندازه ترکیه به کشور قطر صادرات داشته باشیم اما ما ضعف حمل و نقل هوایی و حتی حمل و نقل دریایی داریم.
اگر ما می خواستیم و می خواهیم بازار قطر را در دست خودمان داشته باشیم باید جهشی عمل کنیم از جمله این که حمل و نقل هوایی و دریایی را بیش از وضع کنونی توسعه داده و بسته بندی مناسب تری برای کالاهای صادراتی داشته باشیم.
*البته در سال ۱۳۹۷ میزان صادرات ایران به قطر نسبت به سال ۱۳۹۶، در حد ۷ درصد منفی شده و کاهش صادرات داشته ایم.
-یک علت کاهش صادرات به قطر در سال ۱۳۹۷ به دلیل فعال نبودن کارگو سنتر [محل ترانزیت کالا] استان فارس است. فرودگاه بین المللی شیراز، یک فرودگاه تجاری- مسافری است اما برای مسئولان ما، اهمیت مسافری این فرودگاه، بیش از اهمیت تجاری آن است.
ما در فرودگاه شیراز، باید کارگو سنتر و سردخانه هایی داشته باشیم و همچنین پالت فرودگاهی استاندارد برای حمل کالاهای صادراتی به داخل هواپیما نداریم.
این وضع نشان می دهد که ضعف از ما بوده و ما نمی توانیم بازار به دست آمده قطر را حفظ کنی
*بعد از تحریم قطر در روز ۱۵ خرداد ۱۳۹۶، بخشی از سبزیجات و مواد غذایی تولید ایران از طریق پروازهای کارگو یا باری از فرودگاه شیراز انجام می شد. آیا پرواز این نوع هواپیماها برای صادرات به قطر، کاملاً متوقف شده؟
-عمده صادراتی که از آن طریق انجام شد، محصولات کشاورزی بود و فقط چهار پرواز کارگو از شیراز به قطر انجام شد. بعد از آن چهار پرواز، به دلیل هزینه زیاد فرودگاه قطر و هزینه های داخلی در فرودگاه شیراز، دیگر پروازی انجام نشد.
اساساً صادرات با وجود زیرساخت انجام می شود و برای انجام صادرات و رسیدن به این هدف، باید یارانه داده شود تا زیرساخت صادرات ایجاد شده و میزان صادرات افزایش پیدا کند.
*کالاها و محصولاتی که از طریق هواپیمای باری از فرودگاه شیراز به قطر ارسال شد، چگونه بود و به خاطر سرعت در حمل و نقل، مشکل کاهش کیفیت پیدا نکردند؟
-کیفیت محصولات مطلوب بود ولی به خاطر ضعف بسته بندی، عمده محصولات ما با کارتن موزی صادر می شد. این نوع صادرات کردن، ناخوشایند بود و البته بخشی از صادرات ما، در مقصد ضایعات داشت.
همین الان هم در صادرات با حمل و نقل دریایی، ضایعات محصول داریم چرا که کالای ما چند بار جا به جا می شود و به علت نبود بسته بندی مستحکم و مطلوب، حدود ۳۰ درصد ضایعات داریم.
*آقای علی غوابش، عضو اتاق بازرگانی و صنایع اهواز و همچنین عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر اعلام کرده که استان فارس مرزی با قطر ندارد ولی بین استان های ایران، بیش ترین میزان صادرات غیر نفتی به قطر را دارد.
البته از طرفی اعلام شده که ۲۵ درصد از صادرات ایران به قطر مربوط به استان فارس است. استان فارس چه قابلیت هایی دارد که مورد توجه فعالان اقتصادی بوده و از استان فارس تمجید می کنند؟
-اولاً فاصله استان فارس و شیراز تا دریا و همچنین قطر در مقایسه با مشهد و اصفهان، خیلی کمتر است. دوم این که استان فارس، تولید کننده محصولات کشاورزی است و قطر هم، مصرف محصولات کشاورزی دارد.
بر این اساس، در خصوص بسیاری از محصولات استان های دیگر مثل سیب و انار، این علاقه مندی وجود دارد که صادرات این محصولات از مسیر استان فارس انجام شود.
*در سال ۱۳۹۷، حدود ۳۸ میلیون دلار محصولات تره بار از ایران به کشور قطر صادر شده و در سال ۱۳۹۶، میزان ۳۴ میلیون دلار صادر شده بود. فکر می کنید این میزان صادرات محصولات تره بار به قطر قابل توجه باشد؟
-کشور قطر، بازار کوچکی دارد و جمعیت شهروندان قطری کمتر از یک میلیون نفر است و حدود ۲ میلیون نفر هم اتباع خارجی دارد. در بازار قطر، محصولات کشورهای ترکیه، مالزی، چین و اردن هم عرضه می شود.
با توجه به این که ذائقه آنها و کلاً کشورهای حوزه خلیج فارس، به کالاها و محصولات ایرانی نزدیک تر است و آنها هم علاقه مندتر هستند، ما می توانیم سهم بیش تری از این بازار را داشته باشیم.
*در حالتی که هواپیماهای باری فعالیت ندارند تا محصولات ایران را به سرعت به قطر ببرند، آیا کانتینرها و کامیون های یخچال دار به اندازه کافی در استان فارس وجود دارد که صادرات، با ضایعات کمتر به قطر برسد؟
-ما بخشی از وسایل مورد نیاز را از استان اصفهان اجاره می کنیم و آن هم به اندازه کافی وجود ندارد. قرار بود که پایانه کانتینر یخچال دار احداث شود که این کار هم از حدود هفت سال قبل تا الان انجام نشده.
*مقامات قطری از جمله آقای علی بن احمد الکواری وزیر بازرگانی قطر اعلام کردند در مدتی که کشور قطر تحریم شده، امنیت غذایی را در اولویت قرار داده و توانسته اند با ۱۲۶ درصد رشد سرمایه گذاری، در تولید اقلامی مثل لبنیات و محصولات آن، به خودکفایی ۱۰۰ درصدی برسند.
به نظرشما، چطور شده که قطری ها توانسته اند در زمان تحریم، یک تحول در تولید و تامین نیازهای ضرری خودشان ایجاد کنند؟
-در این زمینه باید یک عزم و اراده بین مسئولان وجود داشته باشد که در کشور قطر وجود دارد. از طرف دیگر، قطر تحریم بین المللی نشده و به سرعت اقدام به واردات گاو از کشورهای مختلف کرده و همچنین گلخانه برای تامین علوفه ایجاد کرده است.
امروزه حتی قطر برای صادرات محصولات کشاورزی مثل گوجه فرنگی شروع به فعالیت کرده و بیش از ۵ هزار هکتار گلخانه در قطر تاسیس شده.
*بخشی از صادرات ترکیه از طریق هواپیما و کشتی انجام شده و بخشی هم از طریق زمینی و مسیر ایران به قطر انجام می شود و کامیون های آنها، محصولات ترکیه را به بنادر جنوبی ایران مثل بوشهر منتقل می کنند.
آیا اینهمه فاصله زمینی، باعث نمی شود که قیمت تمام شده محصولات ترکیه بالا رفته و برای طرف قطری هم به صرفه نباشد؟
-دولت ترکیه در این زمینه یارانه می دهد و به این ترتیب در یک جا هزینه کرده و در جای دیگر فایده می برد اما دولت ما هزینه نمی کند و فقط می خواهد با مالیات و عوارض گرفتن، فایده ببرد.
*کشور قطر در حال حاضر، کالای با بسته بندی و با کیفیت مناسب می خواهد. در برابر کل صادرات ایران به قطر، ترکیه صادراتش را به قطر به بیش از ۲ میلیارد دلار رسانده. واقعاً کالای ساخت ترکیه چه کیفیتی دارد که توانسته به عنوان رقیب جدی عمل کند؟
-ما آسیب شناسی کردیم که به چه دلیل در قطر از کالای ترکیه استقبال می شود. متوجه شدیم بسته بندی کالاهای ترکیه، بهتر و شیک تر است و در تولید محصولات کشاورزی از سموم کمتری استفاده می شود.
در عین حال، کشور قطر به ما یک مهلت چهار ماهه داده که اگر ما کالای خودمان را منطبق با استاندارد آن کشور نکنیم از ورود لبنیات ایران جلوگیری می کند.
*آیا به عنوان رئیس خانه صنعت و معدن استان فارس، با صادرکنندگان این استان صحبت کرده اید که چه برنامه ای برای ارتقای کیفیت بسته بندی محصولات صادراتی دارند؟
-همه گرفتار هستند و در زمانی که تحریم هستیم کاغذ و امکانات وارد کشور نمی شود چرا که کاغذ مخصوص کارتن، در کشور تولید نشده و وارداتی است. الان هم کلاً واردات وجود ندارد و در ضمن امکان انتقال پول و ارز را نداریم.
*صادرات سیمان و کلینکر(ماده اصلی تولید سیمان) که مشکل جدی بسته بندی مثل محصولات کشاورزی و تره بار ندارد، چه وضعی دارد؟
-صادرات سیمان در حال انجام است و در بسته بندی سیمان مشکل نداریم.