«بنگاههای مشکلدار» اصلاحی است که کم، کم به دایره واژگان اقتصادی کشور در حال اضافه شدن است؛ بنگاههایی که به دلیل کمبود نقدینگی، فشارهای مالیاتی، تأمین اجتماعی و…، افزایش قیمت دلار و مواد اولیه و… بادهها چالش روبهرو شدهاند و حالا بهعنوان بنگاه مشکلدار شناخته میشوند. البته با توجه به تحولات اقتصادی ماههای گذشته و افزایش شدید تحریمهای آمریکا و تحریمهای داخلی به دلیل سوء مدیریتها به تعداد بنگاههای مشکلدار افزودهشده است.
نگاهی به آمارهای وزارت کار نشان میدهد تعداد بنگاههایی که با چالشهای جدی روبهرو هستند از ۲۰۰ واحد در سال ۱۳۸۷ به ۱۱۵۶ واحد در شهریور ۹۷ افزایشیافته است، یعنی بهصورت میانگین سالانه ۱۱۵ بنگاه اقتصادی بزرگ به جمع بنگاههای مشکلدار اضافه میشود. البته این آمارها شامل بسیاری از بنگاههای کوچک و متوسطه نمیشود و بیشتر بنگاههای بزرگ اقتصادی را که در سرشماریها رصد میشوند، در نظر میگیرند. یکی از چالشهای جدی که تعطیلی بنگاههای اقتصادی برای کشور به همراه دارد بدون شک بیکاری است و دراینبین چالش مهم بنگاههای مشکلدار هم محسوب میشود، به شکلی که اطلاعات و آمار رسمی از فرصتهای ازدسترفته شغلی ناشی از بنگاههای مشکلدار، حاکی از آن است که در سال ۹۴ تعداد ۲۷۴ هزار نفر از نیروی کار بنگاههای مشکلدار به دلیل تعدیل نیرو یا تعطیلی بنگاه، از بازار کار خارج شدند که این تعداد در سال ۹۶ به ۳۸۰ هزار نفر رسید.
از جمعیت ۸۰میلیون نفری ایران ۶۵٫۳ میلیون نفر در سن کار (۱۰ساله و بیشتر) هستند که از این تعداد فقط ۲۵٫۸میلیون نفر (معادل ۳۹٫۴درصد) طالب ورود به بازار کارند و البته ۳٫۲میلیون نفر از آنها بیکار ماندهاند. آمارهای رسمی وزارت کار حاکی از این است که تعداد کل شاغلان کشور اعم از مرد و زن یا تماموقت و پارهوقت به ۲۲میلیون و ۵۸۸هزار نفر رسیده که ۳۹٫۳درصد از آنها بیش از ۴۰ساعت در هفته کار میکنند. بررسی نقشه اشتغال کشور نشان میدهد ۱۸٫۷میلیون نفر از شاغلان کشور مرد و ۳٫۸۸میلیون نفر زن هستند.
بر اساس نما گرهای بازار کار ایران، شاغلان بهطور میانگین ۱۲٫۲سال سابقه کاردارند اما باسابقهترین مجموعه نیروی کار کشور با ۱۸٫۸سال، در بخش کشاورزی فعال هستند. میانگین سابقه کار شاغلان بخش صنعت ۱۱٫۲سال و سابقه فعالان حوزه خدمات ۱۰٫۶سال است. بهعبارتدیگر، جوانترین بخش بازار کار کشور، بخش خدمات است و بخش کشاورزی کهنسالترین بخش. از سوی دیگر ۱۲٫۴درصد از جمعیت فعال ایران بیکارند که این عدد برای جمعیت فعال مرد ۱٫۵و برای جمعیت زنان ۲۰٫۷درصد بوده است. بر اساس این آمارها نرخ بیکاری در شهرها ۱۳٫۷و در روستاها ۸٫۹درصد برآورد شده است. نکته قابلتأمل در مورد وضعیت بیکاری در ایران این است که ۳۵٫۳درصد از بیکاران دارای مدرک تحصیلی فوقدیپلم و لیسانس بودهاند و این سهم برای زنان به ۵۹٫۹درصد میرسد.