مرکز آمار ایران خلاصه‌ای از طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار در سال گذشته را منتشر کرد. به گزارش مرکز آمار، تعداد خانوارهای نمونه در نقاط شهری بیش از ۱۸ هزار خانوار و در نقاط روستایی بیش از ۱۹ هزار خانوار بوده است.
وضعیت خانوارهای شهری
صدرنشینی هزینه‌های مسکن: محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار شهری نزدیک به ۳۳میلیون تومان بوده است. این رقم نسبت به رقم مشابه در سال قبل ۷/ ۱۵درصد افزایش یافته است. در حالی که در سال ۹۶، نرخ تورم میانگین در طول سال کمتر از ۱۰ درصد بوده است. اما از کل هزینه خانوار شهری، نزدیک به یک چهارم آن مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی بوده است. در بین کالاهای خوراکی و دخانی، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن بیشترین سهم را داشته‌اند. در بین هزینه‌های غیرخوراکی نیز سهم اصلی مربوط به مسکن است. طوری که در سال گذشته خانوارهای شهری در ایران، ۴۳ درصد از سبد هزینه‌ای خود را به مسکن اختصاص داده‌اند.
بیشترین منبع درآمد: متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری ۷/ ۳۶ میلیون تومان گزارش شده است. در سال ١٣٩٦ رشد متوسط درآمد سالانه خانوارهای شهری برابر با رشد هزینه کل سالانه بوده است. یعنی هزینه‌ها نسبت به سال ۹۵ دقیقا ۷/ ۱۵ درصد رشد داشته‌اند. از این‌رو از نظر دخل و خرج، در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، برای خانوارهای ایرانی تغییر محسوسی رخ نداده است. منابع درآمدی خانوارهای شهری در سه دسته کلی «مشاغل مزد و حقوق‌بگیری»، «مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی» و «درآمدهای متفرقه خانوار» تقسیم‌بندی شده است. نیمی از درآمد خانوارهای شهری در سال گذشته از منبع سوم، یعنی درآمدهای متفرقه خانوار تامین شده است. همچنین خانوارهای ایرانی در سال گذشته یک سوم درآمدها را از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری و حدود ۱۶ درصد از مشاغل آزاد، کسب کرده‌اند. پیشرفت استفاده از لوازم رفاهی: گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که درصد خانوارهای شهری استفاده‌کننده از لوازم عمده زندگی در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ با رشد مواجه شده است.
بیشترین رشد در استفاده از خودروی شخصی رخ داده است. در سال گذشته از هر دو خانوار شهری در ایران، یک خانوار دارای خودروی شخصی بوده است. در بین لوازم عمده زندگی، جاروبرقی بیشترین محبوبیت را داشته است، چرا که ۹۱ درصد از خانوارهای شهری کشور از این وسیله زندگی استفاده می‌کنند. در مقابل به نظر ماشین ظرفشویی نیز کمترین محبوبیت را داشته، چرا که از هر ۱۴ خانوار ایرانی، تنها یک خانوار از این وسیله زندگی استفاده کرده است. علاوه بر اینها، توزیع گاز شهری در سال گذشته به بالاترین حد رسیده و عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ۹۴ درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.
وضعیت در خانوارهای روستایی
بیشترین هزینه برای خوراکی‌ها: متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار روستایی نزدیک به ۱۸ میلیون تومان بوده است که این عدد نسبت به سال گذشته حدود ۱۴ درصد برای خانوارهای روستایی کشور افزایش یافته است. نکته دیگر اینکه متوسط هزینه یک خانوار روستایی در سال گذشته معادل ۵۵ درصد هزینه یک خانوار شهری بوده است.
در سبد هزینه‌ای خانوارهای روستایی، سهم هزینه‌های خوراکی از هزینه کل سالانه سهم ۳۷ درصدی داشته که بسیار بیشتر از خانوارهای شهری است. در حقیقت، در خانوار روستایی، تقریبا بیش از یک سوم هزینه‌ها متعلق به هزینه‌های خوراکی است. برای خانوارهای روستایی همچون شهری، هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های نان بیشترین هزینه خوراکی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. مسکن نیز بیشترین هزینه غیرخوراکی خانوارهای روستایی بوده است، با این تفاوت که سهم مسکن به مراتب کمتر از خانوارهای شهری و معادل ۳۰ درصد بوده است. به حاشیه رفتن درآمد کشاورزی: متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار روستایی بیش از ۲۰ میلیون تومان بوده که نسبت به سال قبل ۱/ ۱۴ درصد افزایش داشته است.
همچنین منابع تامین درآمد خانوارهای روستایی نشان می‌دهد که ۳۰ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۷/ ۳۱ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۸/ ۳۸ درصد از محل درآمدهای متفرقه خانوار تامین شده است. این آمار حاکی از آن است که منبع اصلی درآمد خانوارهای روستایی کشور نیز درآمدهای متفرقه شده است و مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی کمتر از یک سوم از منبع درآمد یک خانوار روستایی را تشکیل داده است.
وضعیت استفاده از لوازم خانگی: در مورد استفاده از لوازم عمده زندگی برای خانوارهای روستایی نیز وضعیت بهبود یافته است. بیشترین رشد استفاده در یخچال فریزر رخ داده است و درصد خانوارهای روستایی استفاده‌کننده از این وسیله زندگی از ۶/ ۴۱ درصد در سال ۹۵ به ۲/ ۴۵ درصد در سال ۹۶ رشد کرده است. همچون خانوارهای شهری محبوب‌ترین کالای زندگی برای خانوارهای روستایی نیز جاروبرقی بوده است. همچنین ۳۰ درصد از خانوارهای روستایی کشور دارای خودروی شخصی بوده‌اند. اما در خانوارهای روستایی برخلاف خانوارهای شهری، همچنان استفاده از نفت سفید رایج است. چرا که برای یک چهارم از خانوارهای روستایی کشور، همچنان سوخت اصلی مصرفی نفت سفید بوده است. باقی خانوارهای روستایی نیز از شبکه عمومی توزیع گاز به‌عنوان عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی استفاده کرده‌اند.
