با وجود تعطیلی برخی از کارخانجات تولیدی خراسان رضوی، صنایع این استان طی پنج سال گذشته از نظر سرمایه‌گذاری، رشد دوبرابری و از نظر تعداد واحدهای صنعتی، ٢۵ درصد رشد داشته است. به موازات این رشد، طی شش سال گذشته، مصرف آب بخش صنعت در استان از ١/٣ درصد به ۵ درصد رسیده است. با توجه به موضوع مهاجرت و افزایش جمعیت در خراسان رضوی، این رشد می‌تواند تا حدی متناسب با روند عرضه و تقاضا باشد اما دبیر خانه صنعت و معدن استان می‌گوید: معتقدیم رشد تعداد واحدهای صنعتی در استان بیش از حد بوده است.
فیروز ابراهیمی که به روند صدور مجوزها اعتراض دارد به شهرآرا می‌گوید: در بسیاری از صنایع اشباع هستیم و ضرورتی برای ظرفیت‌های جدید نداریم. با این حال، متأسفانه همچنان به این ظرفیت‌ها افزوده می‌شود.
ابراهیمی ادامه می‌دهد: ٨٠ درصد صنعت استان به نوسازی نیاز دارد و وضعیت ٢٠ درصد باقی‌مانده نیز چندان مناسب نیست. هرچند میزان مصرف آب در بخش صنعت کمتر از ٢ درصد کل مصرف آب در کشور است، اما تجهیزات فرسوده متعلق به فناوری دهه‌های ٧٠ و ٨٠ میلادی در صنایعی که از قضا آب‌بر به شمار می‌روند می‌تواند سهم زیادی از این ٢ درصد را به خود اختصاص دهد.
آب‌بری به بهای ارزش افزوده
ابراهیمی در‌این‌باره به ارزش افزوده به‌مراتب زیادی که این صنایع برای استان دارند اشاره می‌کند و می‌گوید: این میزان مصرف آب صنایع در مقابل ارزش افزوده‌ای که دارند زیاد نیست. مثلا صنعت فولاد ما جزو صنایع آب‌بر است. با این حال، شرکت فولاد خراسان ١٠ درصد مالیات استان را تأمین می‌کند و برای بیش از پنج هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کرده است.
دبیر خانه صنعت و معدن خراسان رضوی این را هم اضافه می‌کند که به‌روزسازی تجهیزات صنایع می‌تواند درصد زیادی از میزان مصرف آب در این بخش را کاهش دهد.
وی می‌گوید: فرایندهای تولید در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته با آنچه ما در داخل استفاده می‌کنیم متفاوت است. فناوری صنایع ما عموما مربوط به دهه‌های ٧٠ و ٨٠ میلادی است و طبیعی است که در فرایندهای آب‌بر دچار مشکل باشیم. به عنوان مثال، صنایع قند، رب، کمپوت و کنسرو ما اگر با استانداردهای روز نوسازی شوند، ذخیره‌هایی در آب مصرفی به وجود می‌آورند.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه موضوع آب در آینده یکی از ابرچالش‌های کشور خواهد بود می‌گوید: صنعت هم از این بحران مستثنا نیست. خراسان رضوی یکی از رکن‌های اصلی کشور در صنعت غذاست که جزو صنایع آب‌بر محسوب می‌شود. بنابراین این صنایع جزو اولین واحد های تولیدی هستند که به علت کمبود آب در استان به آن‌ها اشاره می‌شود.
رشد مصرف آب در صنعت استان
مدیر دفتر برنامه‌ریزی آب و بررسی‌های اقتصادی شرکت آب منطقه‌‌ای خراسان رضوی دربا اشاره به اینکه نمیتوان از هدررفت آب در صنایع فرسوده عدد دقیقی ارائه کرد می‌گوید: در سال آبی ٩۶-٩۵ که از ابتدای مهر ٩۵ شروع شده و تا انتهای شهریور ٩۶ ادامه داشته است، مصرف آب در بخش صنعت و خدمات ۵ درصد کل مصرف استان بوده است. این میزان معادل ٢٨٨ میلیون متر مکعب از مجموع آب‌های سطحی و زیرزمینی است. در همین سال، حجم کل مصرف پنج میلیارد و ۶۵٠ میلیون متر مکعب
بوده است.
هادی افضلنیا می‌افزاید: مصرف آب این بخش برای سال آبی ٩٠-٨٩ عدد ١/٣ درصد از کل مصرف استان بوده است. این میزان معادل ٢۶٠ میلیون متر مکعب از حجم کل هشت میلیارد و ٢٧۶ میلیون متر مکعب آب مصرف‌شده در استان در بخش‌های صنعت و خدمات، کشاورزی و شرب و بهداشت بوده است. مطابق این آمار، مصرف بخش صنعت و خدمات استان طی پنج سال گذشته روندی افزایشی
داشته است.
وی تأکید می‌کند: از سال ٩٣ برای افق ١۴٢٠ برنامه‌ریزی کرده‌ایم و براساس این چشم‌انداز هر ۵ سال یکبار در خواست آب یک میلون متر مکعب افزایش می یابد و به ١۶٧ میلیون متر مکعب می‌رسد. البته این بدان معنا نیست که صنعت در سال ١۴٢٠ به این میزان آب نیاز دارد.وی می‌افزاید: صنایع عددهای متفاوتی از نیاز خود در افق ١۴٢٠ اعلام کرده‌اند. با این حال، توان تأمین آبی استان محدود است و صنایع برای مصرف بیش از میزان در‌نظرگرفته‌شده، باید به سمت خرید چاه‌های کشاورزی، تغییر مصرف کشاورزی به صنعت و خدمات ویا، انتقال آب از خارج از حوزه بروند.
افزایش جمعیت و رشد صنایع آب‌بر
افضلنیا در پاسخ به این سؤال که آیا روند افزایشی مصرف آب در پنج سال گذشته با کاهش حجم صنایع همراه بوده است می‌گوید: این کار به یک پژوهش گسترده نیاز دارد. نمیتوان دقیق اعلام کرد این اتفاق افتاده است یا خیر. در سال‌های اخیر، صنایع زیادی ورشکسته و تعطیل شدهاند ولی از آن طرف، صنایع جدیدی افتتاح شدهاند و خیلی از شهرستان‌های استان در حال صنعتی شدن هستند.
وی می‌افزاید: در سال‌های اخیر، درصد زیادی از جمعیت استان در مشهد ساکن شده است. رشد ناهمگون جمعیت در شهر مشهد به افزایش تقاضا در این شهر منجر شده است. بر همین اساس، بیشتر صنایع نیز در مرکز استان متمرکز شده است. بنابراین این افزایش مصرف به نظر منطقی می‌رسد زیرا هم جمعیت و هم صنایع افزایش یافته است.
فناوری های نوین در صنعت فولاد
معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز معتقد است نوع فناوری به‌کاررفته در صنایع می‌تواند بر هدررفت آب مؤثر باشد اما می‌گوید این صنایع کمتر در خراسان رضوی وجود دارند.
ابراهیم ناصری می‌گوید: فناوری واحدهای فولادی در گذشته به گونه‌ای بود که آب زیادی مصرف می‌کردند ولی بیشتر واحدهای فولادی که در خراسان رضوی ایجاد شدهاند همه دارای فناوری‌های روز هستند و از نظر مصرف آب بهینه‌اند.
وی می‌افزاید: در صنایعی که در سال‌های اخیر در استان ایجاد شدهاند، به دلیل برخورداری از فناوری روز، مصرف آب بهینه است و میزان هدررفت به حداقل ممکن رسیده است.