بانک مرکزی به مناسبت دهه فجر از روند تسهیلات‌دهی به بنگاه‌های کوچک و متوسط گزارش عملکرد داده است.
در این گزارش بر استقبال خوب متقاضیان و همکاری مناسب شبکه بانکی در اجرای طرح رونق تولید تاکید شده، این در حالی است که فعالان اقتصادی و صنعتی همواره بر روند کند تسهیلات‌دهی و همکاری نکردن بانک‌ها انتقاد کرده و آمارهای اعلام‌شده را دور از واقعیت توصیف کرده‌اند. به طور کلی نیز چندین سال است که در پایش محیط کسب‌وکار ایران «دسترسی نداشتن تولیدکنندگان به تسهیلات بانکی» به عنوان نخستین و مهم‌ترین مانع بهبود فضای کسب‌وکار از سوی فعالان صنعتی اعلام می‌شود.
پرداخت ۲۷ هزار میلیارد تومان در ۲ سال
بانک مرکزی در گزارش خود به برنامه دولت برای تخصیص۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات در جهت تامین سرمایه در گردش ۱۰ هزار بنگاه اقتصادی، ۶ هزار طرح نیمه‌تمام با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰ درصد و بازسازی و نوسازی ۵ هزار واحد اقتصادی اشاره و ابراز امیدواری کرده تا با تخصیص این منابع تا پایان سال این اهداف محقق شود اما در ادامه بانک مرکزی به عملکرد خود در پرداخت تسهیلات در طرح رونق تولید نیز اشاره کرده و از پرداخت ۲۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات به ۳۹/۱ هزار واحد صنعتی از سال گذشته تا ۲۵ دی امسال، خبر داده است.
پرداخت ۴۰ درصد تسهیلات
به عبارت دیگر، در این گزارش در بخش هدف‌گذاری به اهداف امسال اشاره شده اما در بخش ارائه عملکرد به آمار ۲ سال گذشته اشاره شده است. این در حالی است که براساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۱۰ ماه امسال ۱۱ هزار و ۷۷۵ میلیارد تومان تسهیلات به ۱۶ هزار و ۱۰۱ واحد تولیدی و صنعتی پرداخت شده و با توجه به همکاری نکردن بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ۱۰ هزار میلیارد تومانی نوسازی و بازسازی به صنایع که در عمل به کمتر از ۴۰ واحد صنعتی تاکنون تسهیلات پرداخت شده است، می‌توان گفت از مجموع ۳۰ هزار میلیارد تومان هدف‌گذاری در طرح رونق تولید برای امسال فقط حدود ۴۰ درصد تسهیلات محقق شده است. از سوی دیگر، به گفته کارشناسان، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد این تسهیلات نیز وام‌های استمهالی است که در عمل وام جدیدی پرداخت نشده و حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد آمار اعلام شده به صورت تسهیلات جدید از سوی نظام بانکی پرداخت شده است.
فاصله آمارهای اعلامی با واقعیت
بیژن پناهی‌زاده، بازرس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و دبیر کارگروه اقتصاد مقاومتی بخش خصوصی در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» با اشاره به آمارهای تسهیلات پرداختی از سوی بانک مرکزی، گفت: با تسهیلات پرداختی توانسته‌ایم بخشی از مشکلات تولید را برطرف کنیم اما آمار اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی در زمینه پرداخت تسهیلات متفاوت از آمارهای جمع‌آوری‌شده از سوی خانه صنعت، معدن و تجارت استان‌ها بوده و گاه با آن در تناقض است.
پناهی‌زاده با اشاره به برخی از مواردی که موجب تفاوت در آمارها شده است، گفت: نمونه‌هایی وجود دارد که هنوز طرح بررسی نشده و به بانک ارجاع داده نشده اما در سامانه پرداخت تسهیلات ثبت شده است. اسنادی هست که طرح یک روز پس از ثبت‌نام در سامانه، به عنوان طرح دریافت‌کننده تسهیلات به ثبت رسیده و اشتغال آن نیز محاسبه شده، در حالی که هنوز ریالی برای طرح پرداخته نشده است. در نتیجه متاسفانه وحدت رویه در تسهیلات‌دهی و نظارت بر آن وجود نداشته و آمارهای تسهیلات با واقعیت هم‌خوانی ندارد.
سهم وام‌های استمهالی در تسهیلات
بازرس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با تاکید بر اینکه بخش قابل توجهی از این تسهیلات وام استمهالی است، افزود: آمار اعلام‌شده در پرداخت تسهیلات به طور کامل مربوط به تسهیلات پرداختی جدید نیست و بخش قابل توجهی از تسهیلات را وام‌های استمهالی تشکیل می‌دهد که برای جبران بدهی تسهیلات گذشته اعطا شده است. علاوه‌بر این، به طور کلی تسهیلات رونق تولید صرف بدهی صنایع می‌شود و کمتر این تسهیلات در بخش مواد اولیه و تولید هزینه می‌شود.
وی با بیان اینکه در جریان تسهیلات‌دهی بخش معادن مظلوم واقع شده‌اند، افزود: یکی از بخش‌های مغفول از نظر تسهیلات، معادن است. در شرایطی که معادن بیشترین توجیه اقتصادی برای تسهیلات را دارند، متاسفانه تسهیلات مناسبی به این بخش پرداخت نشده و از اساس، بخش صنایع کوچک معدنی در سامانه تعریف نشده است.