آخرین آمار اعلام شده از روند تزریق سرمایه خارجی در ثلث اول سال جاری از تصویب تزریق ۷۵۵ میلیون و ۳۳۳ هزار دلار سرمایه برای ۲۰ طرح از سوی هیات سرمایه‌گذاری خارجی حکایت دارد. فهرست طرح‌های مصوب نشان می‌دهد که کشورهای افغانستان، چین، ترکیه و ایرلند در دوره مورد بررسی بیشترین تقاضا برای سرمایه‌گذاری درکشور را داشته‌اند و از سوی دیگر، فهرست استان‌های سرمایه‌پذیر نیز بیانگر آن است که در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، تهران، البرز و اصفهان بیشترین طرح‌های مصوب با جذب سرمایه خارجی را به خود اختصاص داده‌اند. براساس هدف‌گذاری صورت گرفته در برنامه ششم توسعه برای بخش صنعت، معدن و تجارت سالانه رشد ۹ درصدی پیش‌بینی شده است که تحقق هدف‌گذاری صورت گرفته نیازمند جذب سالانه ۲۰ میلیارد دلار سرمایه است که تحقق این امر نیازمند فراهم کردن بسترهای لازم است. از سوی دیگر، آمار اعلام شده بیانگر آن است که مجموع سرمایه مصوب در دوران پسا برجام برابر با ۳۸/ ۷ میلیارد دلار برای ۱۱۴ پروژه به بخش صنعت، معدن و تجارت بوده است، رقمی که نشان از فاصله بسیار با هدف‌گذاری صورت گرفته در برنامه ششم است. با این شرایط روند طی شده در جذب سرمایه خارجی هرچند از بهبود جذب سرمایه خارجی در کشور با رفع تحریم‌های بین‌المللی حکایت دارد، اما فعالان اقتصادی معتقدند که هنوز روند جذب سرمایه در کشور با دست‌اندازهایی مواجه است که برای رفع آنها باید راهکارهای اساسی در نظر گرفت. به گفته فعالان اقتصادی روند جذب سرمایه خارجی معمولا به دو عامل ریسک و سود وابسته است، عواملی که در تعیین مکان سرمایه‌گذاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در کنار عوامل مذکور شاخص‌های مطرح برای ارزیابی ورود سرمایه‌های خارجی به کشور شامل «ریسک سیاسی، ریسک سیاست‌های اقتصادی، ریسک ساختاری، ریسک نقدینگی و ریسک خاص سرمایه‌گذاری که شامل ریسک کاهش ارزش پول، ریسک بازپرداخت بدهی دولت و ریسک‌های بانکی» نیز می‌شود که برای تسریع در روند جذب سرمایه خارجی باید این ریسک‌ها را نیز کاهش داد.
کشورهای پیشرو
آمارهای اعلام شده حاکی از آن است که افغانستان در این مدت توانسته با سرمایه‌گذاری در هفت طرح صنعتی، معدنی و تجاری در ایران رتبه اول را به خود اختصاص دهد که حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی از سوی این کشور ۸ میلیون و ۴۵۲ هزار دلار بوده است. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته هرچند این کشور به لحاظ تعداد توانسته بیشترین مجوز سرمایه‌گذاری را از هیات سرمایه‌گذاری خارجی به دست آورد، اما به لحاظ ارزشی ایرلند تنها با ثبت یک طرح توانسته رکورد سرمایه‌گذاری ثلث اول سال جاری را بشکند. براساس آمار اعلامی حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی ایرلند بیش از ۴۶۶ میلیون دلار بوده است. این کشور در مدت زمان مورد بررسی طرح مشترکی نیز با امارات متحده در کشور اجرا کرده که برابر با دو میلیون و ۶۰۰ هزار دلار بوده است. اما در مدت زمان مورد بررسی چین نیز موفق به عقد دو قرارداد در داخل کشور به ارزش ۳میلیون و ۶۹۴ هزار دلار شده است. از سوی دیگر ترکیه نیز با عقد یک قرارداد مستقل و یک قرار داد مشترک با جمهوری آذربایجان سرمایه‌ای برابر با
۱۰ میلیون و ۲۰۸ هزار دلار وارد کشور کرد.
از سوی دیگر آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد امارات متحده عربی نیز در قالب یک طرح مشترک با ایرلند به ارزش ۲میلیون و ۶۰۰ هزار دلار توانسته به سرمایه‌گذاری در ایران بپردازد. پس از آن کشورهای اتریش با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ میلیون دلار، آلمان با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۸ میلیون دلار، هندوستان با سرمایه‌گذاری بیش از ۹ میلیون دلار، سوئیس با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۶ میلیون دلار و عربستان با سرمایه‌گذاری بیش از ۹۲ میلیون دلار نیز هر کدام موفق به عقد یک قرارداد با شرکت‌های داخلی در مدت زمان مورد بررسی شده‌اند. براساس آمار اعلامی، کشورهای عربستان و سوئیس در این مدت اقدام به افزایش سرمایه در طرح‌های خود کرده‌اند.
استان‌های موفق در جذب سرمایه
آمارهای اعلام شده در مدت زمان مذکور همچنین حکایت از آن دارد که خراسان رضوی در مجموع با ۶ قرارداد توانسته عنوان استان موفق در جذب سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص دهد. طرح‌های جدید در این استان شامل «تولید و مونتاژ بوردهای الکترونیکی»، «چاپ هلیو گراور برای بسته‌بندی»، «تولید فرش ماشینی، پادری، موکت نمدی و کبریتی»، «ساخت و عرضه زیورآلات طلا»، «تولید الک‌های آرد، پوست گیر غلات و آسیاب والسی(غلتکی)» و «تولید درب و پنجره U.P.V.C» می‌شود. طرح اول از سوی چین و بقیه طرح‌ها از سوی افغانستان سرمایه‌گذاری شده است. در استان تهران نیز در مدت زمان مذکور دو قرارداد با سرمایه‌گذاران خارجی(آلمان و هلند) منعقد شده است. این سرمایه‌گذاری‌ها در برگیرنده طرح‌های «ساخت کالاهای بتنی، سیمانی و گچی» و «عرضه انواع کالا و خدمات در فروشگاه‌های مجازی» هستند. طرح‌های مصوب برای استان مرکزی نیز معادل ۲ طرح بوده است که طرح«تولید صفحه و ورق فوم(ابر) سخت از ژلی اورتان، پانل ساختمانی از پلی اورتان و صفحه و ورق فومی از رزین فنولیک» به‌صورت مشترک از سوی امارات متحده عربی و ایرلند و طرح «تولید قالب اکسترود فلزات» از سوی ترکیه سرمایه‌گذاری شده‌اند. آمارها حاکی از آن است که در استان اصفهان نیز دو طرح مصوب شده که طرح «تولید انواع پین فلزی، گلنرده درب و مصنوعات غیرسازه‌ای و انواع حفاظ» از سوی افغانستان انجام شده و در طرح دیگر، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی از سوی سوئیس صورت گرفته است.
در مدت زمان مورد بررسی استان البرز نیز دو طرح مصوب را به خود اختصاص داده که در این خصوص می‌توان به «طراحی و مونتاژ آسانسور» از سوی اتریش و «تولید انواع در پوش و سرپوش پلاستیکی» با سرمایه ترکیه اشاره کرد. براساس آمار اعلام شده استان فارس نیز در مدت زمان یادشده تنها یک طرح «تولید کنسانتره کرومیت» را داشته که از سوی چین سرمایه‌گذاری خارجی آن انجام شده است. در استان هرمزگان نیز تنها یک طرح با موضوع «تولید فروسیلیکومنگنز، فروکروم و فروسیلیسیم با سیلیکون بیش از ۵۵ درصد وزنی» از سوی هندوستان سرمایه‌گذاری شده است. در استان خراسان جنوبی(منطقه ویژه اقتصادی بیرجند) هم از سوی افغانستان، سرمایه‌گذاری در طرح «احداث واحد انبار و بسته‌بندی مصالح ساختمانی» صورت گرفته است. در استان مرکزی نیز یک طرح با سرمایه‌گذاری ترکیه مصوب شده که به «تولید قالب اکسترود فلزات» اختصاص داشته است. در استان مازندران نیز یک مجوز برای جذب سرمایه‌گذاری اخذ شده که شامل «تولید روغن خوراکی-افزایش سرمایه‌گذاری» است که سرمایه‌گذاری و افزایش سرمایه آن از سوی عربستان صورت گرفته است. براساس آمار اعلام شده استان خراسان جنوبی نیز در مدت زمان یادشده تنها یک طرح «استخراج و بهره‌برداری از معدن شاه سلیمان علی» داشته که از سوی ایرلند سرمایه‌گذاری خارجی آن انجام می‌شود. اما در استان آذربایجان شرقی – منطقه آزاد ارس نیز تولید اوراق فشرده چوبی با سرمایه‌گذاری مشترک ترکیه و جمهوری آذربایجان مصوب شده است.
