روز دهم تیر به عنوان روز ملی صنعت و معدن نامگذاری شده و هر ساله مراسم بزرگداشت این روز با حضور مقامات دولتی و بخش خصوصی برگزار می شود. در استان خراسان رضوی و مشهد، مراسم امسال این بزرگداشت به خاطر شرایط کرونایی با تاخیر انجام شد و روز پنج شنبه ۲۰ شهریور ۱۳۹۹، این مراسم با حضور اشخاص و شخصیت هایی دولت و تشکل هال برگزار شد. عبدالوهاب سهل آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران نیز در این مراسم سخنرانی کرد.
بر مبنای برخی نکاتی که سهل آبادی در این مراسم بیان کرد و با اشاره به برخی نکات مطرح شده در اولین مراسم روز ملی صنعت و معدن در دولت حسن روحانی، «بازار» با عبدالوهاب سهل آبادی گفت و گو کرده و حال و روز صنعت و معدن و عملکرد ۷ ساله دولت روحانی را مورد کند و کاو قرار داده است.
*در مراسم بزرگداشت روز صنعت و معدن که روز پنج شنبه هفته قبل در مشهد برگزار شد جنابعالی گفته اید که دولت هر روز ما را گرفتارتر می کند و مساله نرخ ارز باعث شده که حتی نتوانیم برای چند روز برنامه تولید داشته باشیم.
به نظر جنابعالی به عنوان رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، وضعیت فعلی چگونه است و چه مشکلاتی در حوزه صنعت و معدن وجود دارد؟
وقتی نرخ ارز هر روز در تغییر است، تولید کننده نمی تواند برای کارش برنامه ریزی کند. وقتی مشتری از ما یک درخواست دارد یا وقتی ما در یک مناقصه شرکت کرده ایم، بعد باید قرارداد ببندیم. در این حالت، ما قرارداد را بر چه پایه ای ببندیم. الان اکثر کسانی که تولید کننده بوده و در حوزه ساخت و تولید، فعالیت دارند، دارای مشکل هستند. خیلی از آنها ضرر می کنند و خیلی از آنها نمی توانند کار را تمام کنند و در نتیجه نمی توانند به تعهدشان عمل کنند. قراردادی که چند ماه قبل امضا شده، الان در مرحله اجرا به مشکل برخورد کرده است.
از طرفی، تولید کننده ما باید وام بگیرد ولی نرخ سود بانکی زیاد است و اگر قسط وام را دیر پرداخت کند، جریمه تاخیر به آن می خورد. مگر سود یک تولید کننده چقدر است که جریمه هم بدهد. حرف ما این است که وقتی دولت، نمی تواند نرخ ارز را کنترل کند، اولین ضربه به تولید کننده و پیمانکارانی می خورد که برای دولت کار می کنند.
حتی پیمانکارانی که در حوزه غذایی کار دارند دچار مشکل هستند. یک پیمانکار می گوید من خوراک فلان مجتمع را تامین می کنم ولی خوراکی که قبلاً یک قیمتی داشته، الان افزایش پیدا کرده و قیمت فعلی آن با قیمت زمان قرارداد بستن تفاوت پیدا کرده است. دولت نقش بسیار مهمی در قیمت دارد. قیمت مساله مهمی است و وقتی قیمت افزایش پیدا می کند یک پیمانکار و مخصوصاً پیمانکار تولیدی، نمی تواند آن را متحمل شود.
*در سال ۱۳۹۲ و بعد از تشکیل دولت آقای روحانی، نرخ دلار در مهر ماه همان سال تا حدود ۲۹۰۰ تومان کاهش پیدا کرد و بعد هم آن روند کاهشی به خاطر اظهار نظر آقای سیف رئیس کل وقت بانک مرکزی، متوقف شد. با این حال از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ یعنی طی ۴ سال، تقریباً نرخ دلار و نرخ ارز ثابت ماند و در سال ۱۳۹۷ بود که جهش شدید نرخ دلار و ارز اتفاق افتاد. در آن دوره که نرخ ارز نوسان شدید نداشت به راحتی می توانستید برنامه ریزی کنید؟
در یک مرحله نرخ ارز بالا رفت و فلان تولید کننده ای که مثلاً نیاز به بلبرینگ یا ورق فولادی یا گیربکس داشته، یک مرحله ضرر کرده است یا یک مرحله تهدید شده ولی امروز اصلاً این بحث ها نیست و تغییرات، به صورت روزانه است.
همچنین وقتی سوخت گران می شود، مشکلات زیادی ایجاد می شود. فلان شرکت که به کارخانه، ماشین کرایه داده، می گوید قیمت ها افزایش پیدا کرده است. یک بار افزایش پیدا کند ولی تمام شود، بهتر است ولی متاسفانه ما امروز، صبح که به شرکت می رویم نمی دانیم چه اتفاقی می افتد.
*قبل از این نوسان شدیدی که در حوزه نرخ ارز اتفاق افتاده و مخصوصاً بعد از خارج شدن آمریکا از توافق هسته ای که نرخ ارز بالا رفت، وضعیت چطور بود و آیا مشکلاتی مثل تورم و رکود آسیب کمتری به صنعت می زنند که در مراسم روز صنعت در مشهد، درباره آنها صحبت نکردید؟
ما به عنوان خانه صنعت، معدن و تجارت، معتقد هستیم که ما باید فعالیت هایی را شروع کنیم و از دوستانی که صادرات داشته اند، می خواهیم که در مقابل صادرات، واردات داشته باشند که مشکلات کارخانه های دیگر را حل کنند.
برای مثال، اگر صادراتی انجام می شود، باید فلان مواد اولیه یک کارخانه را وارد کرد. در این زمینه، کارهایی انجام داده و همه به دنبال این بوده ایم که مواد اولیه تامین شود و ماشین آلاتی که نیاز داریم با روش های مختلف تامین شود. صنایع ما از پا نمی نشینند تا به گل بنشینند. همه با درایت های خودشان و با پیگیری ها و به خاطر عشقی که به کشور و نظام دارند، فعالیت می کنند.
*در سال ۱۳۹۹ ما در حوزه محصول استراتژیکی مثل فولاد افزایش تولید داشته ایم و در وضعیت کرونایی کشور، یک مقدار جهش تولید اتفاق افتاده است. آیا چنین موفقیتی می تواند نشان دهنده تحقق بخشی از اهداف مورد نظر ما باشد؟
من اعتقاد دارم که جهش، افزایش نیست بلکه اصلاح روندهای تولید است. جهش یعنی این که اگر میزان تولید فولاد بالا رفت، امکان توسعه صنایع پایین دستی نیز با سیاستگذاری و تصمیمات درست نیر فراهم شود.
وقتی مقام معظم رهبری، امسال را به عنوان سال جهش تولید نامگذاری کرده اند آیا جهش یعنی این که تولید اضافه شود یا جهش یعنی این که اشتغال اضافه شود یا جهش این است که کارگران آرامش داشته باشند. من معتقدم که جهش یعنی یک تغییر و یک اصلاح. جهش یعنی این که ما به عنوان بخش خصوصی و از طرفی بخش دولتی، همگی بدانیم که باید کاری کنیم که کارستان شود. در ارتباط با شیوع ویروس کرونا، مردم این کارها را انجام دادند و صنعت هم فعالیت کرد.
*اشاره شما به واحدهای پایین دستی یعنی این که مواد اولیه به شرکت های پایین دستی داده شود؟
بله. شرکت هایی که نیازمند محصولات کارخانجات فولاد هستند یعنی ورق فولادی و جنس می خواهند، باید تامین شوند. بنابراین، حرف من این است. این که ما فقط بگوییم صنعت فولاد در سال گذشته یا در سال جاری، بسیار موفق بوده و درآمد آنچنانی داشته، کارساز نیست.
*یکی از اهداف و ماموریت های خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، مشورت دادن به دولت و قوای دیگر است…
من درباره مشورت به قوای سه گانه کشور به طور مکرر صحبت کرده ام. برای مثال، به آقای رحمانی (وزیر سابق صنعت و معدن) که دوست من هم بود، گفتم وقت بده تا بیایم و بگویم چه مشکلاتی وجود دارد. وقتی که آقای مدرس خیابانی هم به عنوان سرپرست وزارتخانه منصوب شدند به ایشان نامه نوشتم و وقت برای ملاقات خواستم.
الان هم که آقای سرقینی به عنوان سرپرست وزارتخانه منصوب شده، به صورت تلفنی صحبت کردم و درخواست ملاقات کردم ولی هیچکدام وقت ملاقات نمی دهند. متاسفانه تصمیم گیران ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت، اینقدر گرفتار هستند که وقت ملاقات به مسئولان تشکل های اقتصادی و صنعتی نمی دهند.
*فراتر از وزارتخانه، دولت تا چه حد از مشاوره های تشکل هایی از قبیل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران استفاده می کند؟
در شهریور امسال، من مشکلات را در دفتر آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، به طور حضوری به ایشان گفتم. قبل از این هم، در روز دهم تیرماه امسال یعنی در مراسم روز صنعت و معدن که با حضور آقای جهانگیری برگزار شد، این مشکلات را بیان کرده بودم. الان هم خدمت شما می گویم. تولید کنندگان و کارفرمایان یا کارگران، گناه دارند و بعضی از کارخانه های ما نتوانسته اند حقوق کارگران را بدهند.
*مشکل پرداخت نکردن حقوق توسط کارخانه ها به چه چیزی برمی گردد؟
بالاخره به عدم کار بر می گردد و به عدم وصول طلب ها برمی گردد. خیلی از کارخانه های ما، هنوز از دولت طلبکار هستند.
*شما می گویید با آقای جهانگیری صحبت کرده و مشکلات را در میان گذاشته اید ولی می گویید آقای روحانی و آقای مدرس خیابانی وقت ملاقات ندادند که حضوراً صحبت کنید. با این حال وقتی با آقای جهانگیری صحبت کرده اید بالاخره بحث و تبادل نظر انجام شده و نظر شما را جویا شده اند.
خواهش من این بوده و کراراً هم گفته ام که تشکل های بخش خصوصی در بخش صنعت و معدن، می توانند بهترین مشاور و مجانی ترین مشاور باشند. البته اخیراً وزارت صنعت، معدن و تجارت، انجام برخی فعالیت ها را به خانه ها صنعت، معدن و تجارت تفویض اختیار کرده است مثل صدور پروانه تاسیس.
وزارت صنعت، معدن و تجارت، از سازمان استانی صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور نظرخواهی کرده و بدون استثنا همه سازمان های استانی، نسبت به این موضوع نظر مثبت دارند. البته دلیل هم دارد و به دلیل این بوده که بخش خصوصی می داند که چه کار کند.
بین ۳.۵ تا ۴ میلیون واحد صنفی در کشور وجود دارد. تمام این واحدهای صنفی، تحت نظر تشکل های صنفی مربوط به خودشان هستند. یک راهکار برای حل مشکلات ما این است که به تشکل ها تفویض اختیار شود. این تشکل ها بهتر می توانند کارها را انجام بدهند.
*در حال حاضر اتاق بازرگانی، صنایع و معادن، به اصطلاح نماینده بخش خصوصی در مذاکره با دولت است. آیا شما انتظار دارید خانه صنعت، معدن و تجارت ایران هم، به صورت سازمان یافته، طرف مشورت قرار بگیرد؟
من معتقدم که تخصصی ترین تشکل در بخش صنعت و معدن، همین خانه صنعت، معدن و تجارت ایران است.
*شما که می گویید تخصصی ترین تشکل در حوزه صنعت و معدن هستید، دولت آقای روحانی، چقدر از شما در زمان تصمیم گیری ها مشورت گرفته است؟
به نظر من، دولت می توانست خیلی از این فرصت استفاده کند ولی استفاده نکرد.
*اگر فرضاً درصدی بخواهید بگویید دولت در چند درصد موارد مشورت گرفت؟
من نمی توانم به طور درصدی بگویم ولی دولت می توانست از این بخش عظیم استفاده کند. من همواره گفته ام که دولت باید از توانمندی خانه های صنعت و معدن و از انجمن های تخصصی استفاده کند.
*اولین مراسم روز صنعت و معدن در دولت آقای روحانی در روز ۱۰ تیر ۱۳۹۳ و با حضور آقای روحانی رئیس جمهور برگزار شد. جنابعالی به عنوان رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت، یکی از سخنرانان اصلی آن مراسم بزرگداشت بوده و در کنار سخنرانی رئیس جمهور، سخنرانی خودتان را ارائه کردید. در آن سخنرانی، شما گفته بودید جرائم بانکی بنگاه های صنعتی در قبال ایجاد اشتغال بخشیده شود.
من نگفتم بخشیده شود و در مراسم روز ملی صنعت در ۲۰ شهریور امسال هم به این موضوع اشاره کردم. روزی که آقای روحانی برای اولین بار در آن مراسم شرکت کردند و من هم برای اولین بار به عنوان رئیس خانه صنعت و معدن، صحبت کردم، بر این موضوع تاکید کردم یک واحد تولیدی که به بانک، بدهی دارد و هر روز هم جریمه می شود، نمی تواند نفس بکشد.
*آیا امکان این که چنین کارخانه ای بدهی خود را پرداخت کند تا جریمه دیرکرد، ندهد وجود ندارد یا این که به این دلیل است که نمی تواند طلب خودش را از دولت بگیرد؟
الان کمکی که بانک ها کرده اند این است که بدهی بنگاه ها را استمهال کرده و به آنها فرصت داده اند اما بدهی با نرخ سود ۱۴ درصد را با این استمهال به ۲۴ درصد رسانده اند. بعد می گویند برای پرداخت این تفاوت، وام بگیرید.
*بنگاه ها و شرکت ها اگر قسط وام را دیرتر پرداخت کنند، جریمه می شوند ولی اگر دولت حتی بتواند بدهی خودش را به بخش خصوصی پرداخت کند فقط همان اصل بدهی می دهد و این طور نیست که ضرر و زیانی پرداخت کند.
بله. دقیقاً همین طور است و ما هم بیش از حد این موضوع را مطرح کرده ایم. ما اگر به جهش تولید توجه می کردیم و بخش های دولتی، خصوصی و تعاونی، جهش تولید را به درستی تعریف می کردند، تحول بزرگی رخ می داد. جهش یعنی تولیدات به جایی برسد که در مدت سه روز، احتیاجات بهداشتی این مملکت را رفع کنیم و این کار انجام شد.
*در مراسم روز صنعت و معدن در سال ۱۳۹۳ گفته بودید که نگرانید که دولت به کاهش نرخ تورم دل بسته و رکورد صنعت را نادیده بگیرد. الان بیش از ۶ سال از آن صحبت شما گذشته است. به نظرتان، این سال های اخیر چگونه گذشت و آیا در سال های اول دولت آقای روحانی، بالاخره تاکید بر کاهش تورم شد و نه رفع رکود صنعت؟
آقای روحانی، با حرف های امیدوار کننده ای آمدند و دولت با امیدهایی تشکیل شد. واقعاً همه ما فکر می کردیم با توجه به مشکلاتی که درباره آنها مطالعه شده است و الان ایشان رئیس جمهور شده اند، این مشکلات را برطرف می کنند. در همین مرداد ۱۳۹۹ بود که آقای روحانی گفتند هفته بعد گشایش اقتصادی اتفاق می افتد. ما تا الان گشایشی در اقتصاد ندیده ایم.
*در همان مراسم سال ۱۳۹۳ آقای روحانی قسم خوردند و گفتند ما به سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ برنمی گردیم و آن سال ها تکرار نمی شود. با وضعیتی که الان در اقتصاد داریم، دولت آقای روحانی چقدر دولت در ایجاد این وضع نقش داشته و چقدر تحریم به عنوان عامل مخرب، در این وضعیت نقش داشته است؟
بالاخره همه امیدوار بودند که تحولات خوبی رخ می دهد و با اتکا به توانمندی های جدید، مشکلات برطرف شود. وزرای دولت هم، همگی تغییر کردند. یک امید این بود که وزرای باتجربه، به وزارت رسیده اند. ما متاسف هستیم که این تحولات رخ نداده و اوضاع ما، حتی بدتر هم شده. ما امیدوار هستیم که در انتخابات بعدی ریاست جمهوری، مردم و مخصوصاً صنعت از کسانی که کاندیدا می شوند، به درستی سوال کنند و چگونگی تحقق مطالبه خودشان را بخواهند.
*آقای روحانی همچنین در همان مراسم روز ملی صنعت و معدن سال ۱۳۹۳ که جنابعالی در آن حضور داشتید، گفته بود که دولت هیچ تصمیمی را بدون مشورت و حتی بدون مشورت چند باره تشکل ها نمی گیرد.
واقعاً این مشورت گرفتن انجام نشد.
*حالا که جنابعالی اعتقاد دارید که مشورت گرفتن انجام نشده، چه اِشکالات و موانعی وجود داشته که دولت نتوانسته از توانمندی بخش خصوصی و تشکل ها استفاده کند؟
دولت، گرفتاری های بیش از حد برای خودش درست می کند. دولت، یک روز به دنبال این است که وزارت بازرگانی را در صنعت و معدن ادغام کند و یک روز دیگر به دنبال تفکیک آن است. ما بارها خطاب به نمایندگان مجلس هم گفتیم که یک مقدار صبر کنید و قانون جدید برای بخش صنعت و معدن تصویب نکنید. چون الان یکی از مشکلات ما این است که به طور مکرر قانون تصویب شده.
بحث دیگر ما این است که دولت و مجلس، با بخش خصوصی مشورت کنند. ما نمی گوییم که اگر با بخش خصوصی و تشکل ها مشورت می کردند، اتفاقات مبارک تری رخ می داد ولی بالاخره ما مدعی هستیم که دست ما روی آتش است و تجربه داریم. ما تا الان و در همین شرایط، کار کرده ایم. همچنین امیدواریم که کار کنیم و وظیفه و رسالتی را که نسبت به مملکت، حکومت و رهبری داریم به نحو احسن انجام بدهیم.