نفس‌های سنگین تولید در فضای انحصاری

در این رابطه آرمان خالقی قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» گفت: تولید رقابت‌پذیر در یک محیط و اقتصاد بسته و دستوری امکان‌پذیر نیست. اقتصاد دستوری کاملا برخلاف تولید رقابت‌پذیر است. تولید رقابتی فضایی است که تولیدکننده می‌تواند محصولات تولیدی خود را به صورت نامحدود عرضه کند. قیمت‌گذاری دستوری‌ وجود ندارد و در این فضا، رقبا هم حضور دارند.
وی افزود: در داخل کشور وقتی فضا را می‌بندیم این رقابت فقط در محیط داخل و بین شرکت‌های داخلی به وجود می‌آید. در واقع شرکت‌های ایرانی با هم دیگر رقابت می‌کنند. در این فضا انحصار ایجاد می‌شود و کاملا ضد‌تولید و محیط رقابتی است.
خالقی اضافه کرد: هم‌اکنون در برخی از کالاها این انحصار ایجاد شده است. در این فضا شرکت می‌گوید کالای ایکس را تولید کرده پس باید جلوی واردات گرفته شود. محصولات رقبای خارجی دیگر وارد کشور نمی‌شود و یک فضای بسته به صورت انحصاری در اختیار کالای ایرانی قرار می‌گیرد. عضو خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: در این شرایط به سایر تولیدکنندگان فشار وارد می‌شود، به خصوص وقتی کالای واسطه‌ای همچون ماشین‌آلات درگیر انحصار شود سایر شرکت‌ها دچار مشکل می‌شوند، زیرا قبلا برای خرید حق انتخاب داشتند، اما در این فضا دیگر حق انتخاب ندارند. این مشکل دقیقا برای مصرف‌کننده نهایی هم به وجود می‌آید.
وی تصریح کرد: اگر این کالا در داخل تولید می‌شود و از نظر قیمت و کیفیت قدرت رقابت در دنیا را دارد چه اشکالی دارد رقیب خارجی هم وارد میدان شود؟ اگر کالا قیمت و کیفیت رقابت‌پذیر را ندارد پس در فرآیند تولید کالا مشکلی وجود دارد که نمی‌تواند در بازار واقعی رقابت کند. تا چه زمانی قرار است روند بازار به این سمت و سو و در انحصار تولیدکننده داخلی باشد؟
دولت انگیزه تولیدکنندگان را نابود می‌کند
خالقی گفت: بخش دیگر مربوط به اقدامات دستوری دولت می‌شود. دولت برای اینکه بازار را کنترل کند و افکار عمومی را به نوعی همراه خود و البته رضایت نسبی را کسب کند، به صورت دستوری قیمت‌گذاری کالاها و خدمات را انجام می‌دهد که یعنی همه تولیدکننده‌ها باید با قیمت دلبخواهی دولت، کالاهای خود را عرضه کنند.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران افزود: در این شرایط وقتی قیمت را برای همه تثبیت می‌کنیم، دیگر چه فرقی بین شرکتی که تولید باکیفیت انجام می‌دهد و شرکتی که هیچ اهمیتی به افزایش کیفیت محصولات تولیدی خود نمی‌دهد، وجود دارد؟ در اینجا رقابت از بین می‌رود و این موضوع به نوعی کشنده رقابت است.
خالقی گفت: دولت با مداخلات دستوری و نابجای خود صرفا موجب به هم ریختن شرایط تولید و بازار می‌شود که همین مساله رقابت را از بین می‌برد و تولیدکنندگان دیگر انگیزه‌ای برای افزایش کیفیت و البته کاهش قیمت محصولات خود ندارند. دولت تصور می‌کند با مداخله دستوری می‌تواند اقتصاد را بهتر اداره کند، اما واقعیت آن است که در این فضا تولیدکنندگانی پرورش می‌یابند که فقط توان حضور در بازار داخل را دارند که برای همین حضور هم نیازی نیست که کیفیت کار خود را بالا ببرند.‌ زیرا در این محیط تفاوتی بین شرکتی که کالای باکیفیت تولید می‌کند و شرکتی که کالای بی‌کیفیت تولید می‌کند وجود ندارد.
وی تصریح کرد: وقتی فضا رقابتی باشد، زمینه برای افزایش کیفیت کالاهای تولیدی فراهم می‌شود. زیرا شرکت‌ها برای ماندگاری در بازار و جذب سرمایه، مجبور می‌شوند کیفیت محصولات خود را بالا ببرند. در این شرایط قیمت کالاها هم کاهش می‌یابد. زیرا شرکت‌ها برای حفظ بازار خود هم باید کیفیت را بالا ببرند و هم به همان تناسب قیمت را تعدیل کنند و حتی شرایط خاصی برای فروش کالای خود از جمله اقساط و… در نظر بگیرند.
خالقی افزود: در‌واقع تولیدکنندگان تمام این مزایا را ایجاد می‌کنند تا در بازار رقابتی جایگاه خود را تقویت کنند اما دولت با سیاست تثبیت قیمت، تمام این مزایا را قطع می‌کند و دیگر تفاوتی بین کالای باکیفیت با کالای بی‌کیفیت وجود نخواهد داشت.
وی اضافه کرد: مداخله دولت در اقتصاد و شاخص‌های دستوری اقتصاد که از سوی دولت اعمال می‌شود باعث دور شدن از فضای رقابتی در این فضا حتی اندازه شرکت‌های ایرانی کوچک می‌شود. زیرا این شرکت‌ها فقط توانایی حضور و رقابت در بازار داخل را دارند.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: وقتی این وضعیت اصلاح شود و تولیدکنندگان در شرایط بازار رقابتی جهانی امکان فعالیت و تولید را داشته باشند به طور قطع شکست می‌خورند. زیرا قدرت رقابت ندارند و کوچک‌تر از قبل خواهند شد.
وی افزود: تا چه زمانی این شرایط باید وجود داشته باشد؟ آیا اقتصاد کشور را تا الی الابد براساس یک اقتصاد تحریمی قرار است تنظیم کنیم؟ این موضوع به نحوی شرکت‌های ما را آسیب‌پذیر و ناتوان بار می‌آورد و وقتی از شرایط تحریمی خارج شویم دیگر این شرکت‌ها توانایی فعالیت نخواهند داشت و شکست خواهند خورد و جای خود را به رقبا خواهند داد و شرکت‌های ایرانی از بین می‌روند.
دولت باید مداخله تنظیم‌گری داشته باشد
خالقی با بیان اینکه دولت در اقتصاد باید مداخله حداقلی داشته باشد، گفت: دولت در اقتصاد باید مداخله تنظیم‌گری نظارتی داشته باشد. زیرا مداخله دستوری قیمت‌گذاری به هیچ‌وجه نتیجه خوبی نخواهد داشت و فقط منجر به ضعف شرکت‌های تولیدی به شکلی که می‌توان گفت این بخش از اقتصاد کشور آسیب‌پذیر می‌شود و توان خود را برای ادامه فعالیت از دست می‌دهد.
وی افزود: در شرایط فعلی دولت به عنوان یک فعال اقتصادی ظاهر شده که سهم بزرگی از اقتصاد را هم دارد و نه‌تنها تنظیم‌گری نمی‌کند بلکه با دستور و دخالت، شرایط را برای تولیدکنندگان سخت کرده است.
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: کار درست و اصولی این است که دولت دنبال کوچک کردن خود برود و خود را چابک کند. بر همین اساس دولت فقط باید به صورت دقیق نظارت کند که در بازار انحصار ایجاد نشود و این در حالی است که خود دولت هم‌اکنون ایجاد‌کننده انحصار در بازار شده است.
وی اظهار کرد: دولت باید فضا را باز کرده و شرایط را برای رقابت شرکت‌های ایرانی آن هم به صورت سالم فراهم کند.
حمایت دولت باید منحصر به توسعه دانش و فناوری باشد
خالقی تاکید کرد: اگر در این شرایط دولت قصد حمایت هم دارد باید این حمایت برای توسعه دانش و فناوری شرکت‌ها باشد. دولت باید حمایت‌هایی برای کمک به تحقیق و توسعه، برداشتن بوروکراسی، کم کردن هزینه‌های مترتب تولید در زنجیره ارزش و… را در دستور کار خود قرار دهد نه اینکه با ساده‌ترین شیوه‌ها اقدام به اداره اقتصاد کشور کند.
وی افزود: به عنوان مثال دولت تعرفه تجاری می‌گذارد و از این طریق مانعی برای حضور رقیب ایجاد می‌کند و فضا و بازار داخل را به صورت کاملا انحصاری در اختیار تولیدکننده داخلی قرار می‌دهد که نه‌تنها خود تولیدکننده آسیب‌پذیر بار می‌آید بلکه مصرف‌کننده نهایی هم حق انتخاب خود را از دست می‌دهد و نارضایتی بیشتر می‌شود.
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران به صنعت خودروسازی کشور اشاره کرد و ادامه داد: تا چه زمانی قرار است انحصار صنعت خودرو تداوم داشته باشد؟ یک حمایت تعرفه‌ای بسیار بالا گذاشته‌ایم و از آن طرف بازار را فقط به نفع خودروساز مطلوب کرده‌ایم به شکلی که خودروساز بدون ارائه خدمات خاص و بالا بردن کیفیت محصولات تولیدی خود، بازار را کامل در اختیار خود گرفته است. نکته مهم آنکه حتی یک بازه زمانی برای حمایت‌های خود در نظر نگرفته‌ایم و بازار را کاملا انحصاری کرده‌ایم. همین شرایط باعث شده خودروسازان ما آسیب‌پذیر شوند و از آن طرف رضایت مصرف‌کنندگان نیز حداقلی شود.