عصر یخبندان تولید!

صنعت ایران در سال۱۴۰۳ با چالش‌های متعددی ازجمله کمبود انرژی، افزایش نرخ ارز، تورم و بی‌ثباتی‌های مدیریتی دست‌وپنجه نرم کرد. این عوامل منجر به رشد تقریباً صفردرصدی در این بخش و نگرانی از رکود اقتصادی در سال آینده شد.

به‌گزارش قدس آنلاین، رشد تقریباً صفر درصدی صنعت در سالی که گذشت در حالی رقم خورد که کمبود انرژی، افزایش نرخ ارز و صعود قیمت نهاده‌ها، زنجیره‌های تولید و تأمین مواد اولیه را مختل کرده است. بسیاری از شرکت‌های تولیدی با ظرفیتی کمتر از حد معمول فعالیت کرده و به دلیل کمبود نقدینگی، در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند. افزایش قیمت‌ها نیز قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده و تقاضا برای کالا و خدمات را کم کرده است.

این عوامل، حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش داده و در کنار افزایش ریسک‌های سیاسی-اقتصادی، انتظارات بدبینانه‌ای را برای ادامه فعالیت شرکت‌ها در ماه‌های آینده ایجاد کرده است. افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی ناشی از افزایش نرخ ارز نیز به افزایش هزینه تولید و قیمت نهایی کالاها دامن زده است.

در این گزارش، به بررسی دیدگاه‌های کارشناسان در مورد وضعیت صنعت و چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ می‌پردازیم. در این زمینه با آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و عباس آرگون، عضو هیئت رئیسه اتاق تهران گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

رشد اقتصادی منفی در راه است
عصر یخبندان تولید!آرمان خالقی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس‌آنلاین، با ابراز نگرانی از وضعیت کنونی صنعت ایران، پیش‌بینی کرد در سال۱۴۰۴ احتمال رشد اقتصادی منفی وجود دارد. وی با تأکید بر ارتباط مستقیم میان رشد صنعتی و بازار، وجود تقاضا برای کالاهای صنعتی را محرک توسعه این بخش دانست و افزود: رشد صنعتی و بازار ارتباط مستقیمی با هم دارند، چون باید تقاضایی در بازار برای کالاهای صنعتی وجود داشته باشد که منابع حاصل از آن به عنوان موتور محرکه رشد آن صنعت عمل کرده و سبب توسعه صنعتی شود.

به گفته خالقی، بازار داخلی به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و تورم مزمن، دچار رکود عمیقی شده است. این امر موجب کاهش کشش بازار برای کالاهای داخلی شده است. از سوی دیگر، با محدود شدن بازارهای صادراتی، تولیدکنندگان مجبور به عرضه محصولات خود در داخل هستند که این موضوع رقابت را میان تولیدکنندگان صادرات‌محور با دیگر تولیدکنندگان داخلی تشدید و صنعتگران را ناچار به ارائه تخفیف و شرایط خاص می‌کند.

دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اظهار کرد: به خاطر محدود بودن صادرات مازاد تولیدات صنعتی در کشور، ظرفیت توسعه صادراتی برای تولیدکنندگان فراهم نیست. در حال حاضر صادرکنندگان به سختی برای حفظ بازار، کار می‌کنند با این حال برخی از بازارهای خارجی در حال از دست رفتن هستند و توسعه بازار در عرصه بین‌المللی نیز با دشواری مواجه است.

چالش‌های تأمین نقدینگی و انرژی
خالقی با انتقاد از نبود تغییر محسوس در تأمین نقدینگی بخش تولید، اظهار کرد: شبکه بانکی و بازار سرمایه نتوانسته‌اند منابع مالی مورد نیاز را به این بخش تزریق کنند. وی همچنین به مشکلات تأمین انرژی که عصر یخبندانی را در حوزه تولید آغاز کرد اشاره کرده و قطعی برق در تابستان و تعطیلات اجباری خطوط تولید در زمستان را ازجمله موانع تولید دانست و گفت: قطعی گاز شرکت‌های بزرگ صنعتی منجر به کاهش تولید و فروش و تأخیر در انجام تعهدات تولیدکنندگان شد و اگر کمبود انرژی در سال آینده جبران نشود، مشکلات موجود تشدید خواهد شد.

وی افزود: در سالی که گذشت در سه نوبت جهش ارزی داشتیم. این تلاطم‌های ارزی یکی از مشکلات با اهمیت بخش صنعت بود، چراکه موجب کاهش قدرت خرید واحدهای تولیدی در تهیه مواد اولیه، ملزومات و تجهیزات مورد نیاز و کاهش ظرفیت تولید شد.

خالقی با اشاره به مصوبه کمیسیون اجتماعی مجلس مبنی بر کاهش ساعت کاری کارکنان دولت و شمول قانون کار، این اصلاحات را موجب کاهش ۱۰درصدی ساعت کار کارگران در هفته و تحمیل ۲۰درصد اضافه مزد به واحدهای صنعتی دانست. وی تأکید کرد: این موضوع موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش ظرفیت تولید خواهد شد و در سال آینده بر مشکلات صنعت می‌افزاید. با این دست فرمان نه‌تنها توسعه‌ای در کار نخواهد بود که باید منتظر رشد منفی هم باشیم.

فاصله با سند چشم‌انداز توسعه
دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با یادآوری اینکه سال۱۴۰۴ بیستمین سال سند چشم‌انداز توسعه کشور است، اظهار کرد: براساس این سند، ایران قرار بود کشور تراز اول منطقه در حوزه صنعت باشد، اما در حال حاضر فاصله زیادی با این هدف دارد. می‌توان گفت در بسیاری از شاخص‌ها جا مانده‌ایم. ما کار کردیم، حرکت رو به جلو داشتیم ولی براساس برنامه‌های مصوب خودمان در مسابقه‌ای که با همسایگانمان داشتیم جا ماندیم.

وی با اشاره به جنگ تعرفه‌ای در دنیا، این موضوع را فرصتی برای ایران دانست، زیرا ایران عضو سازمان تجارت جهانی WTO نیست وهم اکنون نیز با تعرفه‌های حداکثری صادرات می‌کند. اگر مسائل تحریم حل و سازوکار بازگشت ارز به کشور تنظیم شود، شرایط برای ایران بهتر خواهد شد، چون ما هم‌اکنون محصولاتمان را صادر می‌کنیم ولی پولمان برنمی‌گردد. در مجموع در صورت بی‌توجهی به مسائل ذکر شده، باید منتظر رشد منفی اقتصادی در سال‌های آینده بود.

۶ مانع رشد صنعتی ایران
عصر یخبندان تولید!عباس آرگون، عضو اتاق بازرگانی، صنعت و معدن ایران هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما به چالش‌های متعددی که صنعت ایران در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده، اشاره می‌کند. او معتقد است محدودیت‌های تحریمی و تنش‌های بین‌المللی، تغییرات مدیریتی در تیم اقتصادی دولت، بحران انرژی، تورم، بی‌ثباتی قوانین و مقررات و سیاست‌های نادرست داخلی، همگی بر رشد بخش صنعت تأثیر منفی گذاشته‌اند.

وی یکی از بزرگ‌ترین موانع صنعتی در سال۱۴۰۳ را مشکلات ناترازی و بحران انرژی ذکر کرده و توضیح داد: با توجه به اینکه ظرفیت‌های تولید در کشور ایجاد شده و هزینه‌های ثابت نیز وجود دارد، عملاً با نبود برق در تابستان و بحران گاز در زمستان، حاشیه سود بنگاه‌ها کاهش یافت و آسیب جدی به خطوط تولید کشور وارد شد و تأثیر منفی روی رشد اقتصادی کشور گذاشت.

آرگون، تورم را مسئله تأثیرگذار دیگری برشمرد که قدرت خرید جامعه را گرفته و چالش اساسی تأمین مالی را برای بنگاه‌ها ایجاد کرده است. وی افزود: با توجه به «بازدهی پایین بخش‌های تولید» و مولد اقتصادی و همزمان «بالا بودن نرخ تأمین مالی» در اقتصاد که به علت تورم و محدودیت منابع روزبه‌روز بیشتر می‌شود، یک واحد تولیدی نمی‌تواند راندمان بالایی داشته باشد.

عضو هیئت رئیسه اتاق تهران افزود: اگر این محدودیت‌ها افزایش یابد و همچنان نوسان‌های نرخ ارز ادامه داشته باشد، در سال۱۴۰۴ فعالیت واحدهای تولیدی بهبود پیدا نمی‌کند و نباید انتظار داشت رشد اقتصادی از این محل برای کشور ایجاد شود.

بی‌ثباتی، آفت سرمایه‌گذاری و تولید
عضو هیئت رئیسه اتاق تهران افزود: لازمه رشد سرمایه‌گذاری و تولید، ثبات است. امیدواریم بالاخره شاهد ثبات در تیم اقتصادی کشور باشیم، این اولویتی است که متأسفانه سال‌ها در بدنه اقتصادی کشور چه در وزارت صمت و چه در وزارت اقتصاد نداشتیم. بی‌ثباتی مدیریتی، بی‌ثباتی در قوانین و مقررات و سیاست‌گذاری‌ها همه این‌ها بر روند زنجیره تولید در کشور تأثیرگذار است و باید اصلاح شود تا شاهد بهبود در سال آینده باشیم.

وی افزود: درصد ناچیزی از اهداف سند چشم‌انداز محقق شده است، البته بخشی از آن به این دلیل است که در زمان تدوین سند، با مشکلات فعلی و محدودیت‌های تحریمی در دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز مواجه نبودیم در حالی که امروز در تحقق اهداف آن از این محل آسیب خورده‌ایم. باید توجه داشت که همه این تحقق نیافتن‌ها به تحریم‌ها مربوط نمی‌شود و نقش سیاست‌های نادرست داخلی را نیز باید در نظر گرفت.

وی با اشاره به تعطیلی روز پنجشنبه به جای شنبه، از سیاست‌های نادرست داخلی که به تحریم‌های خارجی می‌افزایند، انتقاد کرد و افزود: با تعطیلی پنجشنبه کاری کرده‌اند که عملاً ارتباط ما با دنیا در نیمی از هفته قطع می‌شود. آیا این موارد قابل اصلاح نیست؟ می‌بینیم که با اتخاذ سیاست‌های نادرست و تصمیمات خلق‌الساعه با حجمی از تحریم‌های داخلی نیز مواجه هستیم. با این حال باید تلاش کنیم ضمن برداشتن موانع داخلی، در حوزه دیپلماسی اقتصادی نیز سیاست‌های خودمان را پیش ببریم تا زمینه رشد اقتصادی در صنعت فراهم شود.