سیر صعودی نرخ ارز به چالشی مهم برای صنایع کشور تبدیل شده؛ معضلی که آینده فعالیت های صنعتی را برای صنعت گران مبهم کرده است و آن ها نمی دانند چطور فعالیت کنند تا هم خودشان متضرر نشوند و هم مردم بتوانند نسبت به خرید محصولات آن ها اقدام کنند.
مساله ای که رفع آن بیش از پیش نیازمند توجه متولیان ذی ربط است و باید هرچه سریع با اقدامی فوری چاره ای برای آن اندیشیده شود. در این رابطه سید محمدرضا مرتضوی دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران و رئیس کانون صنایع غذایی ایران در گفت و گو با بازار توضیح می دهد:
* به عنوان یک صنعت گر بفرمایید در حال حاضر روند صعودی نرخ ارز چه چالشی برای تولیدکنندگان صنایع مختلف ایجاد کرده است؟
بزرگترین مشکلی که الان در موضوعات مرتبط با بخش صنعت وجود دارد این هست که بازار بلاتکلیف مانده است؛ به هر صورت وقتی کالایی را تولید می کنیم باید به شبکه توزیع برود. وقتی شبکه توزیع دچار یک بحران بی اطلاعی از آینده بازار می شود عکس العمل هایی نشان می دهد که بازخورد آن را در بخش های مختلف صنعت مشاهده خواهیم کرد.
مشکل دوم تورم نرخ هزینه های تولید است؛ وقتی می گوییم در کشور دچار تورم ۴۰ تا ۵۰ درصدی و حتی بیشتر بر اساس شاخص های مختلفی که مطرح می کنند شده ایم، اثر این موضوع حتی زودتر از اینکه به سفره مردم برسد در نرخ هزینه های تمام شده تولید نشان داده می شود. حتی اگر فرض بگیریم فاکتور ارز را مستثنی کنیم و بگوییم اصلا در مورد ارز صحبت نمی کنیم و فقط درباره افزایش نرخ تورم هزینه های تولید صحبت می کنیم خواهیم دید که همچنان تولید کننده تحت فشار قرار گرفته است.
بنابراین یک نکته خیلی مهم این است که بازار به نقطه ای رسیده که تحمل گرانی ندارد و حتی اگر قیمت ها پایین تر هم بیاید و مردم خرید نکنند باز هم مشکل ساز می شود. این درحالی است که واحدهای تولیدی به جایی رسیده اند که نرخ رشد تولید در هزینه های تورم را هم نمی توانند به قیمت خود اضافه کنند؛ چرا که بازار کشش بیش از این را ندارد مگر کالاهای سرمایه ای همچون مسکن، خودرو، طلا و غیره توان افزایش قیمت داشته باشند. اما آنچه که مورد مصرف روزانه و میان مدت مردم است دیگر جایی برای افزایش قیمت ندارد و قدرت خرید مصرف کننده به نحوی نیست که تحمل بیشتر از این قیمت ها داشته باشد.
* در حال حاضر نرخ رشد هزینه های تولید چقدر افزایش یافته است؟
در سال گذشته نرخ رشد هزینه های تولید بیش از نرخ تورم رسمی بوده است؛ چرا که برای مثال یک واحد تولیدی که قصد تامین یک قطعه یدکی از بازار را دارد هرچند نرخ ارز در حدود ۳۰ هزار تومان باشد اما در بازار قطعات یدکی وقتی عرضه ارز کم می شود و تقاضا برای ارز زیاد است آن قطعه یدکی دیگر ۳۰ هزار تومان به فروش نمی رسد و ارز آن ۷۰ هزار تومان محاسبه می شود.
هر چند علی رغم همه مسائل و مشکلات در بخش تولید تمام تلاش خودمان را می کنیم که کارخانه هایمان از کار متوقف نشوند اما فاکتورهای اصلی اقتصاد هیچ کدام در دست ما نیست و کنترل رشد نقدینگی و نرخ رشد هزینه ای تورم تولید همگی در دست موضوعات کلان اقتصادی قرار دارند. بنابراین در حوزه کلان اقتصادی اولین جایی که فشار می آورد به بخش تولید و کارگری کشور است. همچنین موتور محرک بخش تولید کشور نیروی کار کشور است و وقتی تحت فشار باشد می تواند روی راندمان نیروی کار تاثیرگذار باشد.
* برای کاهش نرخ رشد هزینه های تولید و بازگشت آن به حالت طبیعی و محرک صنایع چه پیشنهادی دارید؟
هر تصمیمی که مسئولان اعم از تصمیم های سیاسی و اقتصادی می گیرند و هر گفتگویی که در مجامع مختلف می کنند ممکن است تاثیرات مثبت یا منفی ای در موضوعات مرتبط با اقتصاد داشته باشد.
بنابراین آن ها باید تصمیمات خود را به سمتی هدایت کنند که باعث ایجاد ثبات در اقتصاد کشور شود. این درحالی است که چنین موضوعی را نمی بینم و متاسفانه تصمیماتی که در این حوزه گرفته می شود بیشتر عمل زده و ناشی از عکس العملی که نسبت به اتفاقاتی که حوزه سیاست رخ می دهد است و این به نفع مردم و تولید نیست.
* با این تفاسیر فکر می کنید ادامه روند افزایش نرخ ارز می تواند به کاهش کالاها در بازار هم منتهی شود؟
خیر، بنده به عنوان یکی از مسئولان بخش خصوصی کشور می توانم این قول را بدهم که تمام تولیدکنندگان در سخت ترین شرایط در کنار کشور و منافع ملی هستند. بنابراین مطمئن باشید که همه تلاشمان را می کنیم تا حداقل آسیب به اقتصاد مردم وارد شود. اما یک سری از موارد در دست ما نیست و نمی توانیم درباره نرخ رشد هزینه های تورم تولید اقدامی انجام دهیم.
همچنین این موضوع در کلان اقتصادی با میزان نقدینگی در گردش، با روابط بانکی، فضای کسب و کار و غیره ارتباط پیدا می کند و این ها مسائلی که نیست که در دست بخش خصوصی باشد. بنابراین تمام تلاشمان را می کنیم تا به اقتصاد خانوار خدمت کنیم و مثل گذشته که کنار مردم هستیم.
* به نظرتان در حال حاضر تولیدکنندگان در چه مرحله ای از تاب آوری قرار دارند؟ آیا به سقفی رسیده اند که نگران کننده باشد؟
خیر هیچ سقفی برای تولیدکنندگان متصور نیست، البته سختی های بسیار فراوانی را پشت سر گذاشته ایم. هرچند با تصمیمات غیر کارشناسی به سرمایه ملی که اعتماد مردم به دولت است آسیب وارد می شود اما باز هم در چنین شرایطی در کنار مردم هستیم.
البته شرایط سخت تر از این هم کار کرده ایم ما یک فاکتور هایی در حوزه اقتصادی اثرگذار شده که هیچ ارتباطی با اقتصاد ندارد و آن ها باید مدیریت و کنترل شود. فاکتور هایی در دست کارخانه داران و مردم نیست و فقط به تصمیمات کلانی که در حوزه های سیاستی گرفته می شود مرتبط است.
توصیه بنده به مسئولان این است که اکنون اقتصاد ایران نیازمند آرامش است و وارد کردن شوک به آن به نفع منافع ملی نیست؛ یعنی باید مدتی به اقتصاد مجال دهیم و این همه استرس سیاسی و این همه استرس ناشی از تصمیمات سیاسی نباید به اقتصاد وارد شود. به نظر بنده باید این کشتی را مدتی در مسیر آرامی حرکت قرار گیرد تا مقداری نفسی تازه کند تا شاید مردم بتوانند به حوزه سیاسی کمک کنند. اما اکنون زمان فداکاری حوزه سیاست برای اقتصاد است.