مقدمه
سال گذشته بانک جهاني گزارشي با عنوان «رصد اقتصاد ايران» منتشر کرد که در اين گزارش وضعيت اقتصادي کشورمان بررسي شد. در اين گزارش آيتم‌هاي مهم مثل مخارج دولت، ميزان فشارهاي تورمي و آهنگ اشتغال مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس آمار مندرج در اين گزارش، رشد ضعيف اقتصاد ايران متکي بر جهش سريع بخش نفتي بوده است. بدين معني که بهبود اقتصاد ايران از سال ۲۰۱۶ به دليل افزايش توليد و صادرات نفت بوده است و در طول سال‌هاي ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ بخش نفت حدود ۱۹ درصد از توليد ناخالص داخلي ايران را تشکيل داد.
بعد از مطالعه اين گزارش نکته‌اي مهم که به نظر مي‌رسد اين موضوع است که آيا کشور ما مزيت ديگري جز توليد و صادرات نفت ندارد؟ جايگاه کشاورزي در نقشه راه توسعه پايدار کشور کجاست؟ گفته مي‌شود که بخش کشاورزي بيشترين درصد آب کشور را مصرف مي‌کند و يک چهارم نيروي اشتغال کشور را در خود مشغول به کار کرده است.با اين همه چرا مزيت‌هاي اقتصادي اين بخش تا اين اندازه پايين است؟
مهندس سيدمحمدرضا مرتضوي، رياست کانون انجمن‌هاي صنايع غذايي کشور در رابطه با اين موضوع، در آغاز گفت‌وگو به مقايسه کشور هلند با سه استان شمالي کشور پرداخته و گفت: کشور هلند با مساحت ۵۴۳/۴۱ داراي ۲۸۱/۱۱۶/۱۷ نفر جمعيت و داراي توليد داخلي (GDP) حدود ۸۰۰ ميليارد دلار است. مساحت اين کشور تقريباً برابر با سه استان شمالي گلستان مساحت ( ۲۳۶۷)، گيلان ( ۱۴۰۰۰) و مازندران ( ۲۳۷۵۶) مي‌باشد. به لحاظ شرايط جوي و مزيت‌هاي کشاورزي (اراضي کشت مستعد، ميزان بارندگي و …) اين کشور بي‌شباهت به سه استان ذکر شده نمي‌باشد اما اگر بخواهيم درآمد هلند را با ميزان درآمد اين سه استان مقايسه کنيم، متوجه عمق اين مسئله مي شويم، حال اين سؤال مطرح است که چرا در کشوري به اين پهناوري با اراضي کشت مستعد، منابع آبي و پتانسيل تابش خورشيدي در ايران که از نظر ميزان تابش انرژي خورشيد در کمربند خورشيدي زمين بيشترين مقدار را داراست، نمي‌تواند با اين کشور کوچک اروپايي در ميزانGDP برابري کند. به راستي اشکال کار کجاست؟
مرتضوي با بيان اينکه خودکفايي در توليد گندم افتخار ملي است، اظهار داشت: ما نياز به خودکفا شدن در توليد محصولات غذايي داريم ولي محصولي که مي‌خواهيم در توليدش خودکفا شويم نبايد آشفتگي در توليدش داشته باشيم.
وي با بيان اينکه در حال حاضر وضعيت کشت و خريد گندم اشکال فني دارد، تصريح کرد: در کشور ما مؤسسات اصلاح و تهيه بذر و نهال داريم که گندم باکيفيت استان گلستان محصول تحقيق مؤسسه بذر و نهال است. وزارت محترم جهاد کشاورزي بايستي اصلاح بذر را به صورت اجرايي در سطح کشور در دستور کار داشته باشد.
اين مقام مسئول صنعت غذاي کشور ادامه داد: در حال حاضر دولت محصول توليدي گندم‌کاران را با قيمت واحد و با افت ۱۰ و ۷ خريداري مي‌کند؛ به ما بگوييد کجاي دنيا اين روش در خريد گندم اعمال مي‌شود که با يک توري ۲۲ گندم آزمايش و وارد سيلو شود؟ آيا دانه شکسته، چروکيده، از اين توري رد مي‌شود؟! اساس جدول توري ۲ ۲ مي‌شود ابزار آزمايشگاهي خريد گندم، اين عمل مقدمه ايجاد فاجعه است. خاک و ضايعات گندم را به همراه گندم انبار مي‌کنيم، آرد را در سطح کشور جابه‌جا مي‌کنيم و کارخانجات را وادار مي‌کنيم با نصب تجهيزات و مصرف هزينه و وقت و انرژي فراوان، ضايعاتي را که دستي در گندم ريخته شده جدا نمايند. صدها ميليارد تومان خاک به جاي گندم مي‌خريم و با پنهان‌کاري نمي‌گذاريم وزير محترم جهاد کشاورزي که فردي متعهد است از اين فاجعه ملي خبردار شود. ما حاضريم در يک کميته حقيقت‌ياب ملي با رياست جناب حجتي، دلايل شکل‌گيري اين خيانت ملي را افشا کنيم.
توري ۲ ۲ قادر به جدا کردن فضولات در آزمايشگاه‌ها و مراکز خريد نيست
وي افزود: در تمامي دنيا سيستم‌هاي مدرني گندم را موقع خريد آزمايش مي‌کنند که خيلي هم گران نيست و ما مي‌توانيم از اين سيستم‌ها استفاده کنيم که نتيجه‌اش قابل استناد باشد و توليد را دچار خدشه نکند، نه توري ۲ ۲! گندمي که با اين روش آزمايش و تحويل آردساز مي‌شود، محصولش کيفيت نخواهد داشت. شعار کيفيت‌محور شدن توليد با روش‌هاي مذکور تحقق نخواهد يافت.
سازماني که ۴۰ سال است مسئوليت خريد گندم را دارد، سيلوي ملکي ندارد
رئيس انجمن آردسازان کشور بر لزوم خريد گندم توسط کارشناسان و مصرف‌کنندگان واقعي تأکيد کرده و گفت: سازمان تعاون روستايي ۴۰ سال است که مباشرت خريد گندم در کشور را دارد. آيا اين سازمان پتانسيل لازم براي خريد گندم را دارد؟ آيا سازماني که ۴۰ سال است گندم در کشور مي‌خرد نبايد سيلو داشته باشد. نبايد سيستم بوجاري داشته باشد. فلسفه حضور اين سازمان در پروسه خريد گندم چيست؟ چرا بايد اين سازمان که امکاناتي براي خريد ندارد، در اين مبحث مهم حضور داشته باشد. چرا در کشور ما بايستي شرکت بازرگاني دولتي ۲۵ درصد بهره براي خريد گندم پرداخت کند؟ اين روش‌ها ناکارآمد است و متأسفانه برخي مسئولين ممکت را ملک اجاره‌اي مي‌دانند و فقط به دنبال ارائه آمار و ارقام هستند، از محتوا و کيفيت فقط در قالب شعار دم مي‌زنند.
وي در پاسخ به سؤال ما در خصوص عرضه گندم در بورس اين‌گونه پاسخ داد: بورسي که قيمت ثابت داشته باشد کارآمد نيست. مي‌شود روش بانکداري اسلامي که اثراتش در جامعه مشخص است. بورس زماني کارآمد است که قيمت در آن تابع عرضه و تقاضا باشد وگرنه مثل ساير اقدامات اثر خوبي نخواهد داشت.
رياست کانون انجمن‌هاي صنايع غذايي کشور تنها راه صحيح در خريد گندم و تحقق کيفيت توليدات صنفي و صنعتي اين محصول را اعتماد دولت به آردسازان و انجام عمليات خريد توسط واحدهاي مذکور دانست و گفت: صنعت آسياباني کشور عملکرد قابل احترامي در سنوات و دوره‌هاي مختلف داشته است، عملکرد اين واحدها در ويتريني شفاف قابل رصد است. پس جا دارد دولت در جهت منافع ملي کشور به ما اعتماد کند تا عمليات خريد گندم و وضعيت کيفي گندم سامان يابد، چرا که آسيابان گندم مي‌خرد نه فضولات گندم، که البته ما اعتقاد داريم که کشاورز سهمي در فضولات موجود در گندم ندارد.
وي در توضيح برنامه آسيابان‌ها براي ورود به عمليات خريد گندم گفت: در حال حاضر صنعت آسياباني کشور داراي حدود ۸ ميليون تن ظرفيت ذخيره استاندارد گندم است که اين ظرفيت در تمامي نقاط کشور و نزديک به مراکز کشت و عرضه گندم مي‌باشد. در عين حال ما در طي دوره ۵ ماهه خريد گندم نياز به ۴ميليون تن محصول براي تبديل به آرد داريم که با توجه به پروسه خريد، توليد و عرضه امکان تأمين بودجه‌اش را داريم. مابقي نيز مربوط مي‌شود به منابع مالي مورد نياز در مدت پس از فصل خريد تا پايان سال ايجاد تسهيلات ۳ هزار ميليارد توماني براي ۳۰۰ کارخانه آرد در سراسر کشور در اين خصوص امکان‌پذير است. هر کارخانه با ۱۰ ميليارد تومان مي‌تواند در عمليات خريد حضور مؤثر داشته باشد و گندم به واقع کيفي در کشور خريداري مي‌شود، که البته تمامي مراحل خريد، توليد و فروش از طريق سامانه قابل رصد است و جاي هيچ شبهه‌اي براي مسئولين دلسوز نظام در اين راستا نيست. اگرنه در اين سيکل معيوبي که گندم توليد، خريد و عرضه مي‌شود کيفيت محقق نمي‌شود و جايگاه توليدات کشاورزي و صنايع تبديلي وابسته در نقشه توسعه پايدار کمافي‌السابق کم‌رنگ خواهد بود و همان‌طور که در آغاز بحث ذکر شد از کشور هلند که مساحتي برابر سه استان شمالي ما دارد در GDP فاصله زيادي خواهيم داشت.
وي با ذکر اين مطلب که در دولت تدبير و اميد مذاکرات سازنده‌اي انجام شده و اميد است تحقق سياست‌هاي مبتني بر توليد کيفيت‌محور محقق گردد و در خصوص تثبيت نرخ نان اظهار داشت: متأسفانه عملکرد مطبوعات در خصوص نرخ نان و مباحث مربوطه، افکار عمومي را به طور درست هدايت نکرده، اصحاب رسانه بايستي زمينه ذهني مردم را در خصوص عرضه نان با قيمت واقعي و تأثير آن در تحقق کيفيت روشن نمايند. مردم بايد بدانند که در حال حاضر نان را گران مي‌خرند. چرا نان بر اساس کيلو فروخته نمي‌شود، دولت بايستي به جاي تثبيت قيمت در واحدهاي صنفي خبازي صندوق هوشمند بگذارد، هر کاسبي گران فروخت ماليات پرداخت کند. وقتي صندوق الکترونيکي در واحدهاي خبازي باشد هيچ کاسبي گران‌فروشي نمي‌کند. چرا فقط کارمند، کارگر و توليدکننده تعهد پرداخت ماليات داشته باشند؟ مديريت اقتصاد بايستي بر اساس قواعد علمي و استفاده از ابزارهاي کارآمد باشد.
وي در پايان گفت‌وگو با تأکيد بر اينکه رسيدن به اهداف توسعه پايدار خيلي دور از انتظار نيست و فعالان بخش صنعت آمادگي اين را دارند تا همه جانبه براي تحقق اين هدف تلاش نمايند، خاطرنشان کرد: فعالان زحمتکش و انقلابي صنف و صنعت همواره در مسير تحقق اهداف اقتصادي پيشگام بوده و هستند و انتظار مي‌رود تا دولت با اتخاذ تصميمات صحيح، مسير دسترسي و اهداف توسعه را که مورد تأکيد مقام رهبري است را هموار سازد.