بی ثباتی در بازار ارز اتفاق تازه ای نیست. بعد از دو نرخی شدن نرخ ارز در سال‌های اخیر آشفتگی و نابسمانی دوچندان شده است. یک روز مقصر تحریم است، یک روز عرضه و تقاضا و یک روز جمشید بسم‌الله!
حبابی که هر از چندگاهی شکل می‌گیرد و می‌ترکد، تبعات اقتصادی خاصی را به دنبال دارد. روزی نیست که کارشناسان و مسئولین در این خصوص اظهار نظر نکنند و از عواقب و مزایای آن حرف می‌زنند. برخی از تاثیر آن بر نهاده‌ها می‌گویند و آثار مخربش، برخی نیز ترفندی که چین برای صادرات کالاهایش به آمریکا با استفاده از کم کردن ارزش پولش استفاده کرد را الگویی می‌دانند که باید از آن پیروی کنیم.
تاثیر افزایش قیمت ارز بر تولید و صادرات منفی است
چند روز قبل محمد شریعتمداری در پاسخ به این سئوال که آیا صنعت کشور از افزایش قیمت ارز خوشحال است، گفت: قطعا و یقینا افزایش قیمت ارز روی تولید داخلی اثر منفی می‌گذارد. تغییرات طبیعی نرخ ارز به صادرات کمک می کند اما تغییرات غیرمتعارف نرخ ارز به صادرات کمکی نخواهد کرد. وقتی صادرات انجام می‌شود، در داخل تلاش می کنیم برای فرایندسازی یکسری کالاها و مواد اولیه که از خارج وارد می کنیم، بنابراین وقتی ارز گران شود، آنها نیز گران خواهد شد.
اما برخی از کارشناسان نیز معتقدند که افزایش قیمت ارز و پایین ماندن ارزش پول ایران بر خلاف تعصب نابجایی که بر این موضوع وجود دارد می‌تواند کشورهای دیگر را در خرید کالاهای ایرانی ترغیب کند.
بی‌ثباتی ارز موجب نابودی برخی فعالان اقتصادی شده است
برای رسیدن به جمع‌بندی در این خصوص و بررسی کارشناسانه این بحث به سراغ رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی رفتیم و از وی در خصوص این بحث سوال کردیم.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: آن چیزی که در اقتصاد خیلی مهم است ثباتی است که باید نرخ ارز داشته باشد یعنی مردم بدانند ارز بعد از یک روند صعودی یا نزولی برای مدتی ثابت است اما در کشو ما در ۲۴ ساعت تغییرات فاحشی به خصوص در جهت رشد رخ می‌دهد.
حسن حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار«صبح‌امروز» افزود: نوسانات دائمی نرخ باعث نوسان همیشگی اقتصاد می‌شود و بخاطر این شرایط بی‌ثبات عده‌ای نابود می‌شوند چرا که تولید کننده با تغییرات در نرخ ارز، در نرخ نهاده‌ها و یا حتی در دستورالعمل‌های ادارای نمی‌تواند خود را با شرایط بازار هماهنگ کند.
با حرف‌های شریعتمداری موافقم
حسینی در خصوص صحبت‌های شریعتمداری اظهار کرد: صحبت‌های اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر زیان‌بار بودن رشد قیمت ارز برای صادرات کاملا صحیح است چون بخشی از مواد اولیه کالاهای صادراتی ما وارداتی است که افزایش قیمت ارز باعث افزایش قیمت این مواد اولیه و در نتیجه افزایش قیمت کالا می‌شود.
نائب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: در محصولات کشاورزی نیز افزایش قیمت ارز به نفع صادرکنندگان زعفران است اما از طرفی به ضرر صادرکنندگان صنایع غذایی و دیگر صنایع است چرا که بخش عمده مواد اولیه در صنایع وارداتی است و افزایش قیمت‌های مواد اولیه و قیمت تمام شده باعث بروز التهاب در بازار و از دست رفتن مشتریان خارجی به دلیل عدم ثبات در قیمت می‌شود. پس در نهایت افزایش قیمت ارز صادرات کشور را دچار تزلزل می‌کند.
سیاست کاهش ارزش پول کشور در ایران پاسخگو نیست
وی در خصوص سیاست افزایش نرخ ارز در قبال کم بودن ارزش پول ایران برای ترغیب خارجی‌ها به خرید محصولات کشور گفت: این یک سیاست ارزی و کلی کشورهای توسعه یافته نسبت به بازار ارز است. یعنی به عنوان مثال ژاپن با بالا رفتن نرخ «ین» به بازار پولش را تزریق می‌کند و با بالا بردن عرضه، ارزش پولش کاهش دهد تا کشورهای دیگر ترغیب به خرید محصولات این کشور شوند. اما این اتفاق در کشورهایی رخ می‌دهد که تمام اصول اقتصادشان بر پایه علم چیده شده باشد.
حسینی ادامه داد: در کشوری مثل کشور ما که نرخ ارز را یک فرد مثل «حمید بسم‌الله» تعیین می‌کند و ثبات اقتصادی نداریم این شکل سیاست‌ها پاسخگو نیست. اول باید بررسی کرد نرخ تورم کشور به چه میزان به نرخ ارز وابسته است و چه تغییراتی نرخ ارز در کشور داشته است.
در ۴۰ سال گذشته ۷۰۰ درصد رشد قیمت ارز داشتیم
وی افزود: در ۴۰ سال گذشته تا کنون نرخ دلار در کشور بیش از ۷۰۰ برابر شده است ، آیا برابری نرخ ین نسبت به دلار نیز به همین شکل بوده است؟ قطعا این گونه نبوده است. ترکیه که چند سال پیش اقتصاد ناپایداری داشت با اعمال سیاست‌های صحیح اقتصادی نرخ لیر خود را به نسبت برابری پایداری با دلار رسانده است.
نائب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: اقتصاد یک فرآیند است و نمی‌توان بخشی از آن را درست کرد و بخشی را رها کرد. شاید تحولات ارزی چند ماه گذشته چند صادرکننده را منتفع کرد اما باید دید چند فعال اقتصادی دیگر را به وادی سقوط کشانده است. اگر به بخش قطعات و خودروسازی نگاه کنید می‌بینید که آثار مخرب این افزایش قیمت به مراتب بیشتر از نفع آن بوده است.
بدون ثبات ارز تصمیم‌گیری فعال اقتصادی غیرممکن است
وی ادامه داد: همواره چیزی که از اهمیت بالایی در اقتصاد برخوردار است بحث ثبات است، فعال اقتصادی نمی‌تواند تصمیم بگیرد که دست به یک کار جدید بزند یا نه، چرا نرخ ارز قابل پیش‌بینی نیست و از طرفی رو تمم شئونات اقتصادی مستقیما اثرگذار است.
حسینی در خصوص دلیل افزایش قیمت ارز نیز گفت: این بحث عرضه و تقاضا است چون در صادرات غیر نفتی بخش عمده پول به شبکه بانکی باز نمی‌گردد و ممکن است در خارج از کشور جابجا شود و یا به صورت کالا به کشور وارد شود. اما در صادرات نفتی اینگونه نیست و حاصل فروش به صورت ارز مستقیما به خزانه واریز می‌شود و دولت می‌تواند روی آن برنامه‌ریزی کند.
عدم ثبات در بخش‌های مختلف موجب هجمه به بازار ارز است
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ابراز کرد: مسئله اول این است که پول فروش نفت بخاطر شرایط تحریم کشور به راحتی به خزانه نمی‌آید و این عدم تزریق پول باعث افزایش قیمت آن می‌شود. مسئله دوم وجود پول‌های سرگردان است که افرادی که آنها را در اختیار دارند به دنبال افزایش آن هستند ولی وقتی بازار مسکن، خودرو و … در کشور رونق ندارد به سمت بازار ارز می‌آیند.
فروش اوراق ۲۰ درصدی به مردم آثار مخرب اقتصادی دارد
وی افزود: وقتی دولت اقدام به فروش اوراق ۲۰ درصدی کرد و مردم چیزی بالغ بر ۱۰۱ هزار میلیارد تومان آن را خریداری کردند تب و التهاب فروش ارز کاهش پیدا کرد. البته من به این کار انتقاد بسیاری دارم چرا که آثار مخرب زیادی بر اقتصاد کشور دارد. این که رسانه‌ها اعلام می‌کنند چند حساب دلال ارزی مسدود شده و … خود نشان دهنده این است که پول‌های کلانی در بازار ارز در گردش است و عده‌ای از این راه کاسبی می‌کنند.