سهم صنایع کوچک و متوسط از سبد صادراتی در سال گذشته به مرز ۷/ ۲ میلیارد دلار رسید. گزارش رسمی از روند صادرات این بخش بیانگر آن است که سه استان «آذربایجان شرقی»، «بوشهر» و «خراسان رضوی» توانسته‌اند عنوان پیشتازان صادراتی را در میان ۱۶ استانی که سهمی در سبد صادراتی صنایع کوچک و متوسط داشته‌اند، به خود اختصاص دهند
ارزیابی‌های صورت گرفته از سوی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران بیانگر آن است که این دسته از صنایع در مدت زمان مورد بررسی توانسته‌اند به سه روش «خوشه‌های کسب و کار»، «کنسرسیوم» و «صادرات به‌صورت انفرادی» اقدام به صادرات کنند که با توجه به آمار اعلام شده بیشترین حجم صادرات در سال گذشته به روش «انفرادی» صورت گرفته است. حجم صادرات به‌صورت انفرادی سال گذشته برای صنایع کوچک و متوسط بیش از ۲/ ۲ میلیارد دلار بوده که به چهار گروه «خرد، کوچک، متوسط و بزرگ» اختصاص داشته است؛ از سوی دیگر صادرات صورت گرفته به واسطه کنسرسیوم نیز برابر با ۱۵۱ میلیون دلار ثبت شده است، اما خوشه‌های صادراتی نیز توانسته‌اند در مدت زمان مورد بررسی به ۲۷۴ میلیون دلار صادرات دست پیدا کنند. با توجه به آمار اعلام‌شده از روند صادرات واحدهای کوچک و متوسط در سال گذشته متولیان این بخش سعی دارند تا در چهار سال آینده و با استفاده از ظرفیت حداکثری از ۳۱ هزار واحد کوچک و متوسط رقم صادراتی این بخش را به ۱۰ میلیارد دلار برسانند. برای تحقق این امر نیز سازمان صنایع کوچک و متوسط سه برنامه در نظر گرفته که در این‌خصوص می‌توان به «مدیریت جهادی»، «بزرگ کردن اقتصاد کشور به واسطه اتصال پیشران‌ها به صنایع کوچک» و «حضور در نمایشگاه‌های مختلف و اعزام هیات‌های تجاری» اشاره کرد. احیای اعطای جایزه صادراتی که از گردونه عملکرد اقتصادی خارج شده بود در سال ۹۷ و پیش‌بینی ۱۵۰۰ میلیارد تومان منابع برای جوایز صادراتی که به تصویب مجلس رسیده است، از دیگر راهکارهایی است که در راستای افزایش سهم کوچک‌ها و متوسط‌ها در سهم سبد صادراتی در نظر گرفته شده است.
پیشتازان صادرات
گزارش‌های رسمی نشان‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی «صادرات به واسطه خوشه‌های کسب و کار» که از آن به‌عنوان یکی از روش‌های صادراتی در صنایع کوچک و متوسط یاد می‌شود، در مجموع ۲۷۴ میلیون دلار صادرات به واسطه ۱۶ استان صورت گرفته است. براساس آمار اعلام شده استان‌های «آذربایجان‌شرقی»، «بوشهر» و «خراسان رضوی»، «هرمزگان» و « خراسان جنوبی و کرمانشاه» بیشترین حجم صادرات را در سال گذشته به خود اختصاص دادند. مجموع صادرات استان «آذربایجان شرقی» به‌عنوان پیشتاز صادرکنندگان صنایع کوچک و متوسط در مدت زمان موردبررسی بیش از ۸۰ میلیون دلار بوده است. این استان در مدت زمان مورد بررسی توانسته در هشت خوشه صنعتی «تجهیزات صنعت نفت و گاز تبریز»، «چرم تبریز»، «آجیل و خشکبار تبریز»،«سنگ تبریز»، «قطعات خودرو»، «سبزه و کشمش مراغه و بناب ملکان»، «کفش تبریز» و «لوازم خانگی» صادرات داشته باشد. حجم صادرات «تجهیزات صنعت نفت و گاز تبریز» این استان در مدت زمان مورد بررسی بیش از ۶ میلیون دلار، حجم صادرات «چرم تبریز» نیز بیش از ۳/ ۳ میلیون دلار، رقم صادراتی «آجیل و خشکبار تبریز» نزدیک به ۳ میلیون دلار، ارزش «سنگ تبریز» صادر شده از سوی این استان برابر با ۶۴ هزار دلار و ارزش «قطعات خودرو» صادر شده از سوی این استان نیز ۱۴۰ هزار دلار ثبت شده است، اما رقم صادراتی «سبزه و کشمش مراغه و بناب ملکان» از سوی این استان بیش از ۵/ ۲۴ میلیون دلار، ارزش «کفش تبریز» صادراتی ۵۰ هزار دلار و لوازم خانگی صادراتی از سوی این استان نیز بیش از ۵/ ۴۳ میلیون دلار بوده است.
اما براساس آمار اعلام شده استان بوشهر نیز در مدت زمان مورد بررسی به واسطه صادرات «آّبزیان» توانست به صادرات بیش از ۷۴ میلیون دلار دست پیدا کند و به این طریق در جایگاه دوم پیشتازان صادراتی قرار گیرد، صادرات این استان تنها دربرگیرنده آبزیان می‌شود. سومین استان پیشرو نیز در مدت زمان مورد بررسی به «خراسان‌رضوی» اختصاص یافت، این استان نیز در مدت زمان مورد بررسی تنها به واسطه صادرات زعفران مشهد توانست به صادرات بیش از ۴۱میلیون دلاری دست پیدا کند.
هرمزگان نیز در میان صادرکنندگان صنایع کوچک و متوسط در مدت زمان مورد بررسی توانست به صادرات بیش از ۲۸ میلیون دلاری دست پیدا کند. محصولات صادراتی این استان به «خرما و شیلات» اختصاص داشته؛ به‌طوری که ارزش خرمای صادر شده توسط این استان برابر با ۶۴۶ هزار دلار بوده و ارزش شیلات صادراتی توسط این استان نیز بیش از ۲۷ میلیون دلار ثبت شده است. اما «خراسان جنوبی و کرمانشاه» هر یک با صادرات نزدیک به ۱۳ میلیون دلاری توانسته‌اند در جایگاه بعدی پیشروان صادراتی قرار گیرند. خوشه صادراتی خراسان جنوبی به «طیور بیرجند و نهبندان، قائن» مرتبط می‌شود و درخصوص استان کرمانشاه نیز دو خوشه صادراتی «پلی‌اتیلن» و «فرآورده‌های لبنی» مرتبط می‌شود که رقم صادراتی خوشه صادراتی «پلی‌اتیلن» بیش از ۵۶۷ هزار دلار بوده و فرآورده‌های لبنی نیز بیش از ۱۲ میلیون دلار ثبت شده است. اما درخصوص سایر استان‌ها «اردبیل» نیز در مدت زمان مورد بررسی با صادرات مصنوعات پلاستیکی موفق به صادرات ۴۷۰ هزار دلاری شد. استان «اصفهان» نیز در مدت زمان مورد بررسی با صادرات فرش و گلیم و سنگ در مجموع صادرات بیش از ۶/ ۲ میلیون دلاری را ثبت کرد. صادرات استان البرز نیز در مدت زمان مورد بررسی به پلاستیک اختصاص داشته است و رقم صادراتی این استان به ۴۵۰ هزار دلار می‌رسد. محصول صادراتی ثبت شده برای استان تهران نیز به لاستیک و پلاستیک اختصاص داشته به‌طوری که این استان در مدت زمان مورد بررسی توانسته به صادرات ۷/ ۱ میلیون دلاری دست پیدا کند. صادرات سمنان نیز به تولید قطعات خودرو اختصاص داشته به‌طوری که این استان از این بخش صادراتی بیش از ۲/ ۳ میلیون دلار به‌دست آورده است. درخصوص سیستان و بلوچستان نیز خوشه صادرات به شیلات چابهار و کنارک بازمی‌گردد که صادرات بیش از ۹ میلیون دلاری را شامل می‌شود. فرش دستباف محصول صادراتی استان کرمان در سال ۹۶ محسوب می‌شود که رقمی معادل ۶۴۵ هزار دلار صادرات نصیب استان کرده است. استان مرکزی نیز که به‌عنوان یکی دیگر از استان‌ها در سبد صادراتی حضور داشته در مدت زمان مورد بررسی با صادرات ایزوگام و تجهیزات نفت، گاز،پتروشیمی و نیروگاهی اراک توانسته به صادراتی بیش از ۴/ ۴ میلیون دلاری دست پیدا کند. اما حجم صادرات استان همدان نیز در این مدت تنها ۵ هزار دلار بوده و به مبلمان و منبت ملایر اختصاص داشته است و استان یزد نیز با صادرات سنگ به صادرات ۳۰ هزار دلاری در این مدت دست پیدا کرده است.