سال ۹۶ که شروع شد کمتر کسی فکرش را می کرد که دلار ۳۷۰۰ تومانی، در دی ماه همان سال با قیمت ۴۷۰۰ تومان خرید و فروش شود و همه اینها در شرایطی رخ داد که بیشترین میزان رکود را در امسال شاهد باشیم. شرایطی که به عقیده رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد، در صورت ادامه دار بودن، صنایع را با بحران های حادی روبرو خواهد ساخت. 
سال ۹۶ سال خوبی برای اقتصاد نبود و رکود صنایع مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان پدید آورد. همچنین اخیرا گرانی افسار گسیخته قیمت ارز و کاهش ارزش پول ملی گوی سبقت را در نگران کردن مردم از رکود ربوده و زندگی را برای ایرانی ها سخت تر از گذشته کرده است.
به همین بهانه گفتگویی با «سید علی اکبر کلانتر»؛ رئیس خانه صنعت معدن و تجارت یزد ترتیب دادیم تا تاثیر این گرانی بر صنایع استان را از وی جویا شود.
برخی از تحلیل ها از طبیعی بودن گرانی ارز در نزدیکی سال نو میلادی و نزدیکی به نوروز می گویند. شما تا چه اندازه با این تحلیل موافق هستید؟
اینکه بخشی از گرانی ارز مربوط به این مسائل است طبیعی است ولی افزایش بیش از ۲۰ درصد قیمت ارز از ابتدای سال جاری تاکنون به هیچ عنوان طبیعی نیست.
در ابتدا سال نو میلادی و نوروز، حجم خرید ارز افزایش پیدا می کند و به همین دلیل شاهد افزایش قیمت در حد ۲ الی ۳ درصد خواهیم بود که دوباره باید به حالت قبل بازگردد. ولی این افزایش قیمت که در چند ماه اخیر رخ داده خیلی بیشتر از حالت معمول است.
دلایل این افزایش قیمت چیست؟
یکی از این دلایل ضعف و قصور بانک مرکزی است. بانک مرکزی پس از افزایش قیمت باید سریعا ورود پیدا می کرد و با تزریق ارز به بازار آنرا مدیریت می کرد ولی تعلل معنا دار بانک مرکزی شرایط را پیچیده کرد.
البته هیجانات سیاسی در آمریکا، رفتار بی خردانه ، بازداشت ها ، احکام طولانی زندان و جریمه های سنگین برای طرف های معامله تجار ایرانی و بانک ها به بهانه دور زدن تحریم و یا حتی بی بهانه توسط آمریکایی ها و ابهامات پیش آمده درمورد آینده برجام و رابطه ایران- اروپا بر جریان ورودی ارز و همچنین عرضه و تقاضای آن تاثیر گذاشته به افزایش قیمت دلار دامن زده است ولی این هیجانات با گرانی۲۰ درصدی ارز با هم نمی خوانند و باید عمیق تر به موضوع نگاه کرد!
راه حل جلوگیری از این نوسان قیمت ها چیست؟
راه گریز از نوسانات بازار ارز نزدیک کردن شرایط اقتصادی کشور به بازار جهانی از طریق افزایش مبادلات کالا و صادرات است تا بتوان بر میزان ارزآوری به کشور افزود، از طرف دیگر باید در سیاست‌های اقتصادی خود تجدیدنظر کنیم.
تاثیر گرانی ارز بر صنایع استان به چه شکل است؟
آمار نشان می دهد که صادرات و واردات کشور بلحاظ ارزی در حدود هم هستند. اما در مورد صنایع خصوصا صنایع کوچک و متوسط این توازن برقرار نیست. در صنایع استان یزد حجم واردات مواد اولیه و تجهیزات بسیار بیشتر از صادرات است و در نتیجه افزایش قیمت ارز کمر صنایع یزد را می شکند.
بگذارید کمی بیشتر توضیح دهم. در حال حاضر و با توجه به شرایط پساتحریم، کشور در دوره بازسازی و نوسازی است. از طرفی بسیاری از خطوط تولید صنعتی و معدنی ما برای افزایش قدرت رقابت پذیری نیاز به نوسازی دارند. صنایعی همچون نساجی، لعاب، شیمیایی، غذایی، فولاد، ماشین سازی،آجر و کاشی و سرامیک یعنی ۸۰ درصد صنایع موجود استان نیاز به روز رسانی تجهیزات خود دارند و با این افزایش قیمت ارز عملا امکان واردات تجهیزات و تکنولوژی جدید از آنها گرفته می شود. در نتیجه راندمانشان پایین می آید و حتی در بلند مدت ممکن است بازار کشور را نیز از دست بدهند.
از طرفی با توجه به اینکه خیلی از رقبای ما مشکل عدم تثبیت نرخ ارز و خرید ماشین آلات برای ارتقا فناوری خط تولیدشان را ندارند و حتی صنایع کشورهایی همچون ترکیه با حمایت دولت، ۵ سال یکبار تجهیزات و خطوط تولید خود را به روز رسانی می کنند، لذا آرام آرام امکان رقابت با این کشورها در زمینه صادرات از تولید کنندگان گرفته می شود و همین بازار نصفه نیمه را هم ازدست خواهیم داد.
آیا این گرانی ارز برای صادر کننده ها مفید نیست؟
ببینید بخش عمده صادرات استان ما کاشی و سرامیک است که به روش اسناندارد و گشایش اعتبار بین بانک های دو کشور صورت نمی گیرد در واقع نوعی پیله وری است. لذا تولید کنندگانی که به این صورت عمل می کنند و تجار صادرکننده در کوتاه مدت ممکن است سود بیشتری نصیبشان شود و به ظاهر برایشان مفید باشد ولی در بلند مدت بخاطر اینکه مواد اولیه و تجهیزات خیلی از صنایع ما منشا خارجی دارد و آنها نیز نیاز به ارز دارند در نتیجه این موضوع به ضرر آنها نیز تمام خواهد شد.
علاوه بر این موارد، گرانی ارز چه اثرات مخرب دیگری بر اقتصاد می گذارد؟
بدترین تاثیر گرانی و خصوصا بی ثباتی نرخ ارز که در بلند مدت شاهد آن خواهیم بود، بی اعتمادی سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای سرمایه گذاری در بخش تولید است. در نتیجه سرمایه گذارها به جای اینکه به سمت فعالیت تولیدی بروند، سرمایه خود را به سمت کارهای زود بازده همچون سپرده گذاری در بانک و سفطه بازی و دلالی سوق می دهند. این موضوع با توجه به کاهش تولید ناخالص ملی در بلند مدت می تواند گرانی مجدد ارز را به دنبال داشته باشد و این سیکل معیوب می تواند اقتصاد کشور را به نابودی بکشا ند.
فکر می کنید راه حل چیست؟
ببینید ما بررسی کردیم یکی از دلایل مهم مشکل ورشکستگی و تعطیل صنایع و شرکتهای اقتصادی ما اختلاف شرکا بوده و هست . این مسئله متاسفانه سالهاست یکی از دلایل مهم عقب ماندگی و کندی پیشرفت کارهای مملکت ما است. در این مورد خاص هم احساس من این است که اولا تیم اقتصادی کشور از انسجام لازم برخوردار نیست. ماشین اقتصاد کشور حداقل پنج یا شش فرمان و کاپیتان و راننده دارد و این موضوع باید هرچه زودتر حل شود .
دوما و مهمتر اینکه اقتصاد را باید به دست اهلش داد. من ممکن است مهندس شیمی خوبی باشم اما نباید بر مصدر پزشکی بنشینم من حتی نباید در کار یک مهندس برق یا مکانیک دخالت کنم. مدیریت بانک مرکزی همیشه یک اقتصاد دان بود و با احترام باید بگویم ما از این محل بسیار ضربه خوردیم ، چه در مقوله عدم نظارت و ایستادگی در مقابل گژکاری های موسسات اعتباری و بانکهای خصوصی و مسابقه افزایش بهره بانکی که برای جذب سپرده بیشتر به راه انداختند و تولید کشور را نابود کردند و چه در این فتنه جدید.
شما اگر به صحبتها و سخنرانی های من و برخی دیگر از فعالین اقتصادی در حضور مقامات ارشد کشور مثل زمان سفر ریاست محترم جمهور به یزد و یا سفر جناب دکتر نوبخت و یا دکتر سیف و یا روز ملی صنعت در چند سال گذشته مراجعه کنید، همه این اتفاقات و گرفتاری ها را پیش بینی کردم و استمداد طلبیدم که جلوگیری کنند. گفتم که برای تولید نفسی باقی نمانده وبسیاری از تولید کنندگان و فعالین اقتصادی خوشنام یزدی تنها برای حفظ آبرو و بقا می جنگند و نیاز به حمایت دارند. ما که غیب گو نیستیم و با نگاه به شواهد و تجربیات سخن می گوییم .مسلما آنها هم اطلاعات بیشتر از ما دارند و هم دلسوزند ولی اینکه چرا نتوانستند مشکل را حل کنند و حالا بعد از چند سال همان حرفها را که آن وقت کمی هم تند به نظر می رسید و صراحت داشت تکرار می کنند را بروید از خودشان بپرسید آنها مسئول تصمیمات خودشان هستند و باید پاسخگو باشند.
به نظرم اگر این مسئله ارز کنترل نشود درست است که یک عده پولدار می شوند ولی در آینده نه چندان دور باید برای گورستانی از کارخانه های متروک و جوانان بیکار چاره اندیشی کنیم.