روزنامه شرق در گزارشی نوشت: کارگران یک معدن کائولن در گناباد واقع در خراسان رضوی مدعی هستند صاحب این معدن از روستاییان منطقه در راستای فرار مالیاتی سوءاستفاده کرده است. آن‌ها می‌گویند این معدن‌دار با پوشش کمیته امداد و اعطای کولر آبی به ۱۴ نفر از روستاییان، کپی کارت ملی آن‌ها را دریافت کرده و به اسم روستاییان، محموله‌های خود را از معدن خارج کرده است.
این تخلفات معدن‌دار از طریق تبانی با یک شرکت حمل‌ونقل برای خروج بار بیش از حد مجاز انجام شده و سازمان امور مالیاتی هم متوجه تخلفات معدن یادشده نشده است.
کارگران این معدن می‌گویند بعد از افشاگری آن‌ها تازه اداره مالیات متوجه شده که به اسم روستاییان محموله‌هایی از معدن خارج شده است. به این ترتیب به نام آقای بیابانی از ساکنان روستای نزدیک معدن محموله‌های مختلفی در هشت ماه خارج شده که ارزش مالیاتی این محموله‌ها هشت میلیارد تومان بوده است.
این کارگران عنوان می‌کنند که با افشاگری آن‌ها پرونده‌ای در دادگاه تشکیل شده، اما صاحب معدن به دنبال این افشاگری‌ها اقدام به اخراج آن‌ها کرده است.
آن‌طور که هادی ایزدی رئیس اداره صنعت و معدن گناباد به «شرق» می‌گوید: معدن یادشده در سال ۸۶ و ۸۷ به دلیل تخلف اضافه‌برداشت جریمه شده است، اما درباره اتهاماتی که کارگران این معدن مطرح می‌کنند، هیچ چیزی به اثبات نرسیده است. آرمان خالقی عضو هیئت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت هم تنها راه جلوگیری از تخلفاتی از این دست را افزایش آگاهی‌های عمومی و استقرار نظام جامع مالیاتی در کشور می‌داند.
اتفاقی نادر در یکی از معادن خراسان رضوی برای فرار مالیاتی رخ داده است. رخدادی که بر اساس مباحث مطرح‌شده از سوی کارگران این معدن، دودش به چشم روستاییانی میرود که اعتماد کرده و کپی کارت ملی خود را در اختیار افراد ناشناس قرار داده‌اند.
امید فرزانه کارگر یک معدن کائولن در گناباد واقع در خراسان رضوی در گفتگو با شرق درباره این ماجرا عنوان می‌کند: شرکت متولی بهره‌برداری معدن از کد ملی یک‌سری افراد استفاده کردند و بار‌های خروجی از معدن را به اسم این افراد خارج کردند. اداره مالیات متوجه این تخلف نشده بود. شرکت مربوطه شماره کد ملی روستاییان را به‌عنوان دلال و خریدار می‌زدند.
او می‌گوید: هر معدنی مجاز است حجم مشخصی مواد برداشت کند. بر اساس تعداد کامیون‌های خروجی از معدن، ترازنامه‌ای در پایان سال تهیه می‌شود که ببینند آیا تخلفی در زمینه میزان برداشت انجام شده است یا نه.
این معدن دو تا سه برابر بیش از میزان مجاز برداشت کرده، اما صنعت و معدن نظارتی روی دفاتر، بار‌ها و قرارداد‌های این شرکت نداشته است. جالب اینجاست که صاحب شرکت بازداشت نیست و این تخلفات را کتمان کرده در حالی که اداره مالیات گفته طبق مدارک موجود، به اسم ۱۴ نفر روستایی بار از معدن خارج شده است.
اکبر حیدری راننده بولدوزر شرکت بهره‌بردار معدن کائولن نیز درباره اینکه آیا برای روستاییان برگه مالیات صادر شده است یا نه، می‌گوید: نه، هنوز برگه مالیات برای آن‌ها صادر نشده است.
اگر ما نمی‌فهمیدیم، این کار حتما انجام می‌شد. اداره مالیات به ما گفته است که فقط تا پنج سال می‌توانیم سوابق را در‌بیاوریم، اگر شما متوجه نمی‌شدید در آینده این مالیات به نام آن‌ها می‌خورد و روستاییان را می‌گرفتند. آن‌ها سال‌ها بار برده بودند به نام افرادی که حتی سواد ندارند و اداره مالیات این موضوع را متوجه نشده بود.
او اضافه می‌کند: زمانی که از اداره مالیات برای تخلفات معدن استعلام خواستند، آن‌ها نام شرکت را جست‌وجو می‌کردند و به نتیجه نمی‌رسیدند تا اینکه کارگران را خواستند و ما گفتیم که کد ملی این افراد را جست‌وجو کنید. شناسه باری که به اسم این افراد خارج شده با شناسه بار معدن یکی است. به این ترتیب متوجه شدند که حرفهای ما صحت دارد. برای یک روستایی به اسم بیابانی در هشت ماه، هشت میلیارد تومان مالیات باید صادر شود.
حیدری می‌گوید: قاضی به ما اطمینان داده که رأی خود را محکم نوشته است. مدعی‌العموم در این پرونده دادستان و اداره مالیات است. این معدن متعلق به دولت و در اجاره بخش خصوصی است. زمانی که ما متوجه شدیم تخلف می‌شود، چهار تا پنج کارگر را بیرون کردند. ما دو نفر رسمی بودیم بقیه قراردادی بودند. قرارداد‌ها هم تمام نشده است.
ما در اداره کار رفتیم، صحبت کرده و ثابت کردیم که بی‌گناهیم. برایمان حکم بازگشت به کار زدند، اما معلوم نیست چه می‌شود.
او به این پرسش که سرنوشت روستاییانی که بار به نام آن‌ها از معدن خارج شده چه خواهد شد، این‌گونه پاسخ می‌دهد: دادگستری گفته است حق این‌ها را می‌گیریم. قاضی به ما گفته است که هفته آینده رأی را صادر می‌کنیم.
برداشت بیش از حد مجاز از معدن
امید فرزانه از دیگر تخلفات انجام‌شده در معدن هم می‌گوید. او بیان می‌کند: از سال ۹۳، اداره صنعت و معدن برای خروج بار دفترچه‌های چهاربرگی با شماره سریال یکسان برای هر چهار برگ در اختیار معادن قرار داد. زیرا خروج بار از این معدن به صورت دست‌نویس انجام می‌شد.
او ادامه می‌دهد: برگه رنگ سفید این دفترچه برای سازمان نوشته می‌شود. برگه رنگ زرد برای خود پیمانکار است. رنگ آبی را به راننده حامل بار معدن می‌دهند که روی باسکول معدن می‌آید. قبض باسکول را هم در اختیار راننده قرار می‌دهند که بار را به مقصد حمل کند. رنگ قرمز هم متعلق به باربری است.
فرزانه می‌گوید: این معدن کائولن انتقال بار خود را در انحصار یک باربری قرار داده بود تا بتواند با آن‌ها تبانی کند. با این تبانی به باسکولچی گفتند که برگه‌قرمز‌ها را از دفترچه‌ها جدا کنند. سه برگ آبی، سفید و زرد را برای خروج بار‌های مجاز استفاده می‌کردند و با برگه‌های قرمز بار‌های غیرقانونی (بیش از ظرفیت مجوزها) می‌فرستادند. غافل از این بودند که بچه‌های معدن می‌فهمند این کار غیرقانونی است. در اسنادی که باقی مانده، مشخص است که دو بار با شماره سریال یکسان از معدن برای دو مقصد متفاوت خارج شده که این مسئله، تخلف است. رانندگان کامیون هم متوجه این تخلفات نبودند.
تکذیب تخلفات
از تخلفات انجام‌شده در این معدن کائولن، گزارشی از سوی صدا‌و‌سیما نیز تهیه شده و در سیمای مرکز استان به نمایش درآمده است. پرونده معدن در زمینه ادعا‌های مطرح‌شده از سوی کارگران هم مفتوح است؛ اما اسماعیلی، مشاور و نماینده این معدن کائولن، در زمینه سوءاستفاده از روستاییان برای فرار مالیاتی به «شرق» می‌گوید: ما این مسئله را تکذیب کرده‌ایم و چنین چیزی نیست.
او در پاسخ به این پرسش که آیا در دادگاه تبرئه شده‌اید، بیان می‌کند: دادگاه ما ادامه دارد و وکلای ما کار را پیگیری می‌کنند.
البته اسماعیلی می‌گوید از خبرنگار صدا‌و‌سیما که فیلمی درباره تخلفات معدن تهیه کرده است، شکایت کرده‌اند و در حال پیگیری مسئله هستند؛ اما توضیح بیشتری درباره دلایل شکایت ارائه نمی‌دهد.
پناهیان، قاضی پرونده این معدن واقع در گناباد نیز با اشاره به اینکه تحقیقات مقدماتی به صورت محرمانه در حال پیگیری است، می‌گوید: مجاز به ارائه هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره پرونده نیستیم.
او درباره اینکه آیا هفته بعد حکم صادر می‌شود یا نه، با رد این مسئله بیان می‌کند: این پرونده روال خود را طی می‌کند و نمی‌توان گفت: چه روزی حکم صادر می‌شود.
پناهیان یادآور می‌شود: درباره این معدن کائولن پرونده‌ای وجود دارد؛ اما ارائه اطلاعات از موضوع پرونده درست نیست. باید ادعا‌های کارگران بررسی شود. فعلا نمی‌توانیم هیچ اطلاعاتی درباره پرونده بدهیم. حتی حکمی هم که صادر شود، با شرایطی امکان انتشار دارد؛ والا طبق قانون مجاز به انتشار نیستیم.
معدن سابقه تخلف دارد
هادی ایزدی، رئیس اداره صنعت و معدن گناباد، با اشاره به اینکه مباحث مطرح‌شده از سوی کارگران این معدن کائولن در دادگاه در دست بررسی است، تأکید می‌کند: این مباحث از طریق دادگاه پیگیری می‌شود و بحث مالیاتی را نیز اداره مالیات شهرستان بررسی خواهد کرد. هنوز به نتایجی قطعی که مسجل شود آیا این اتفاق‌ها رخ داده است یا خیر، نرسیده‌اند.
او درباره تخلفات این معدن در زمینه اضافه برداشت می‌گوید: از جهت کلی، تمام معادن از‌جمله این معدن باید بر اساس ظرفیت پروانه برداشت کنند. در قانون معادن نوشته شده است هر معدنی می‌تواند تا ۲۵ درصد بیشتر از ظرفیت پروانه که به قیمت خود پروانه است، برداشت کند و حق و حقوق دولتی آن را باید پرداخت کند. اگر مازاد پروانه برداشت شود، بسته به نوع ماده معدنی، دو تا سه برابر ارزش محموله جریمه می‌شود.
جرائم قابل وصول است. برای این معدن در سال‌های ۹۶ و ۹۷ مازاد برداشت ثبت شده است و پولش هم گرفته شده است.
ایزدی درباره حجم مازاد برداشت، اطلاعاتی در اختیار ندارد، اما تأکید می‌کند: در هر مقطع زمانی اضافه برداشت رخ دهد، به استناد گزارش مسئول فنی معدن و کارشناسان معدنی سازمان که بازرس نظارتی دارند، این مسئله بررسی شده و به آن رسیدگی می‌شود.
نظام جامع مالیاتی، چاره کار
در صورت اثبات ادعای کارگران در زمینه سوءاستفاده یک شرکت بهره‌برداری معدن برای فرار مالیاتی، فصل جدیدی در تخلفات معدن گشوده می‌شود که لازم است از امروز برای آن تدابیری اندیشده شود؛ اما به‌راستی چگونه می‌توان جلوی تخلفاتی از این دست را گرفت؛ به‌خصوص آنکه بسیاری از معادن در نزدیکی روستا‌ها و مناطق محروم واقع شده‌اند و در صورت عدم چاره‌جویی، به‌زودی کشور با مشکلات بی‌شماری در این حوزه مواجه خواهد شد.
آرمان خالقی، عضو هیئت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت، درباره راهکار‌های مقابله با این قبیل سوء‌استفاده‌ها بیان می‌کند: تاکنون چیزی درباره چنین تخلفی نشنیده‌ام؛ اما قدم اول برای مقابله با چنین تخلفاتی، افزایش آگاهی عمومی و حسن اعتماد مردم است.
مردم ما هنوز صفای درونی دارند و هر چیزی را باور می‌کنند. حتی آدم‌های تحصیل‌کرده ما مورد فیشینگ واقع می‌شوند. این مسائل به دلیل صداقت افراد است؛ زیرا فکر می‌کنند طرف مقابلشان هم مثل خودشان است.
او اضافه می‌کند: کلاهبرداری در همه سطوح وجود دارد؛ از کلاهبردار یقه‌سفید داریم تا دیگر سطوح. این مورد جزء موارد خاص محسوب می‌شود؛ زیرا شخصی برای کلاهبرداری از اعتماد مردم استفاده کرده است.
خالقی معتقد است: هر مجموعه‌ای یک مسئول دارد که برای انجام فعالیت در آن حوزه باید صلاحیت افراد را بررسی کند و سپس مجوز فعالیت (مثل صدور کارت بازرگانی برای فرد) صادر شود.
اگر صلاحیت افراد احراز نشده است و پای اسناد را امضا کرده‌اند، آن امضا‌کننده هم مجرم و متخلف است. تاکنون به این مسئله توجهی نمی‌شده است و به‌تازگی در مسائل کلان شاهد سؤال از دیگر افراد هستیم.
او درباره معدن گناباد می‌گوید: اگر سازمان صنعت بارنامه به نام روستاییان زده است، باید پاسخ‌گو باشد.
برای مقابله با این تخلف باید خلأ‌های قانونی بررسی و تمام روزنه‌های تخلف بسته شود. وقتی در مسیر اداری یک‌سری مجرا برای سوءاستفاده وجود دارد، باید خود سیستم با کنترل فرایندها، مجرا‌های نفوذ و سوءاستفاده را ببندد.
به گفته عضو هیئت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت در بخش معدن، ساز‌و‌کار فروش ماده معدنی مختلف است؛ اما در معادن خاک از آنجا که بارنامه از سوی خود معدن‌دار صادر می‌شود، سازمان مالیاتی می‌تواند با رصد بار‌ها برای دریافت مالیات جلوی این تخلفات را بگیرد.
او می‌گوید: در ایران، چون شفافیت اقتصادی وجود ندارد، فرار مالیاتی ما در این فضای غیرشفاف رخ می‌دهد. ما، چون نظام جامع مالیاتی در این کشور نداریم، دچار چنین مشکلاتی می‌شویم. زمانی که نظام جامع مالیاتی وجود داشته باشد و سیستم جامع مالیاتی در کشور بنشیند، تمام داده‌های مربوط به تأمین‌کننده، خریدار و فروشنده بخش معدن در این مرکز و بانک اطلاعات نظام جامع مالیاتی درج می‌شود و این اطلاعات همپوشانی پیدا می‌کند.
به‌این‌ترتیب هر‌کسی هر معامله‌ای انجام دهد، مشخص شده و جلوی تخلفات گرفته می‌شود؛ اما نبود نظام جامع مالیاتی باعث چنین تخلفاتی می‌شود؛ چیزی که وعده آن را سازمان مالیاتی سال‌هاست داده، ولی هنوز این وعده عملیاتی نشده است.