هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران، در جلسه‌ای در تاریخ ۲۳ آبان ۱۴۰۳، به پیشنهاد مشترک وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان برنامه و بودجه کشور، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی و بند (الف) ماده ۴۶ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت، آیین‌نامه‌ای جامع را برای رفع موانع احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تصویب کرد.
به گزارش روابط عمومی خانه صمت ایران، این تصمیم با هدف تسهیل در احداث ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی جدید در حوزه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر اتخاذ شده است.
محورهای کلیدی آیین‌نامه جدید
۱٫ تامین زمین برای احداث نیروگاه‌ها
برای تسریع در تامین زمین‌های موردنیاز، وزارت نیرو موظف شد تا ظرف دو هفته از ابلاغ آیین‌نامه، مناطق مستعد احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر را شناسایی و به وزارت جهاد کشاورزی معرفی کند. همچنین این وزارتخانه باید درخواست تغییر کاربری و واگذاری زمین‌ها را به دبیرخانه‌های کمیسیون تبصره (۱) ماده (۱) قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها در استان‌ها ارسال کند.
علاوه بر این، متقاضیان احداث نیروگاه‌ها، با تأیید وزارت نیرو، مجاز خواهند بود تا درخواست تغییر کاربری زمین‌های تحت مالکیت خود یا سایر زمین‌های موردنظر را مستقیماً به مراجع ذی‌ربط ارائه کنند. نکته کلیدی اضافه شده به تبصره ماده (۳) این است که عدم پاسخ‌گویی در مهلت مقرر به منزله موافقت تلقی می‌شود.
۲٫ تامین تجهیزات نیروگاهی
برای تامین تجهیزات موردنیاز نیروگاه‌های تجدیدپذیر از طریق واردات و حمایت از تولید داخلی، اقدامات زیر مقرر شد:
- وزارت نیرو باید معیارها و استانداردهای تجهیزات نیروگاه‌ها را تعیین و ظرف دو هفته به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارسال کند.
- وزارت صنعت موظف شد تا فرآیند ثبت سفارش تجهیزات وارداتی را برای ظرفیت ۳۰ هزار مگاوات، با اولویت و در کمترین زمان ممکن انجام دهد.
- اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران موظف شد فرآیند صدور و تمدید کارت بازرگانی واردکنندگان این تجهیزات را تسهیل کند.
- بانک مرکزی موظف شد ارز موردنیاز واردکنندگان تجهیزات را تأمین کند.
- وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز موظف به تنظیم دستورالعمل ترخیص تجهیزات از گمرکات کشور در سریع‌ترین زمان ممکن شد.
برای جلوگیری از تنوع بی‌رویه تجهیزات و استفاده از صرفه‌جویی‌های مقیاس، وزارت صنعت و وزارت نیرو موظف شدند زمینه تجمیع تقاضا و مشارکت سازندگان داخلی و خارجی را فراهم کنند.
۳٫ تامین مالی پروژه‌ها
تأمین مالی پروژه‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر یکی از اولویت‌های اصلی این آیین‌نامه است:
- بانک مرکزی باید ظرف یک ماه بسته تأمین مالی ریالی و ارزی را تدوین و ابلاغ کند. این بسته شامل تسهیلات وثیقه‌گذاری و تامین ارز برای بازپرداخت بدهی واردکنندگان تجهیزات نیز خواهد بود.
- وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف شد تا فرآیند استفاده از خطوط اعتباری تأمین مالی خارجی (فاینانس) را با همکاری بانک مرکزی فعال کند. سقف این تأمین مالی پنج میلیارد دلار تعیین شده است.
۴٫ اقتصادی کردن سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر
آیین‌نامه جدید با هدف جذب سرمایه‌گذاری خصوصی، تغییرات زیر را لحاظ کرده است:
- برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر (به استثنای قراردادهای قبلی) تا پایان عمر نیروگاه به سرمایه‌گذاران تعلق دارد.
- اعمال نرخ‌های تکلیفی برای خرید و فروش برق تولیدی این نیروگاه‌ها ممنوع است.
۵٫ صادرات و فروش برق تولیدی
برای ایجاد شرایط مناسب برای فروش و صادرات برق تولیدی، وزارت نیرو مکلف شد:
- مجوز صادرات برق را به غیر از زمان اوج مصرف صادر کند.
- امکان فروش برق در تابلوی سبز بورس انرژی یا قراردادهای دو‌جانبه با صنایع را فراهم سازد.
- استفاده از خطوط انتقال برق را برای فروش یا صادرات برق تولیدی تسهیل کند.
۶٫ افزایش بازدهی نیروگاه‌های حرارتی
وزارت نیرو موظف شد برنامه‌ای برای افزایش بازدهی نیروگاه‌های حرارتی از محل صرفه‌جویی سوخت تهیه و ظرف یک ماه به شورای اقتصاد ارائه کند.
۷٫ تدوین نظام تنظیم‌گری برای تولید برق تجدیدپذیر
برای تقویت نقش دولت در مدیریت و نظارت بر تولید برق تجدیدپذیر، وزارت نیرو باید بسته‌ای در این زمینه تدوین و ظرف دو ماه به شورای اقتصاد ارائه کند.
تشکیل کارگروه هماهنگی و نظارت
به منظور هماهنگی و رفع موانع اجرایی این آیین‌نامه، کارگروهی به ریاست رئیس سازمان برنامه و بودجه و با حضور نمایندگان وزارتخانه‌های نیرو، صنعت، معدن و تجارت، نفت، جهاد کشاورزی، کشور، امور اقتصادی و دارایی، معاون ارزی بانک مرکزی و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل می‌شود. این کارگروه موظف است گزارش پیشرفت این مصوبات را به صورت مستمر به هیئت دولت ارائه کند.
چشم‌انداز اجرای آیین‌نامه
اجرای این آیین‌نامه می‌تواند زمینه‌ساز تحول بزرگی در تولید انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر در ایران باشد. احداث ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه جدید نه‌تنها به تأمین پایدار انرژی کمک خواهد کرد، بلکه به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایجاد اشتغال پایدار و حمایت از تولید داخلی تجهیزات انرژی تجدیدپذیر نیز منجر می‌شود. علاوه بر این، با کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی و افزایش صادرات برق، منابع ارزی کشور نیز تقویت خواهد شد.
نتیجه‌گیری
تصویب این آیین‌نامه گامی موثر در جهت توسعه پایدار و بهره‌برداری از ظرفیت‌های انرژی تجدیدپذیر در کشور است. همکاری مستمر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مسئول، همراه با حمایت از سرمایه‌گذاران و ایجاد تسهیلات مالی و زیرساختی، می‌تواند آینده روشنی برای انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران ترسیم کند.
متن کامل مصوبه هیئت وزیران جمهوری اسلامی ایران، در جلسه‌ای در تاریخ ۲۳ آبان ۱۴۰۳