به گزارش« اخبار خودرو » ، موضوع افزایش کیفیت خودروها بارها و بارها با کارشناسان مطرح و راهکارهایی برای آن ارائه شده است. با این وجود به‌نظر می‌رسد نهادهایی مانند خانه صنعت، معدن و تجارت که محملی برای گردهمایی تولیدکنندگان هستند، کمتر به آن پرداخته‌اند.
در گفت‌و‌گو با آرمان خالقی، عضو هیأت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران این تشکل، الزامات افزایش سطح کیفی خودروهای داخلی و نقش تشکل‌ها در این زمینه را جویا شدیم. آرمان خالقی در این گفت‌و‌گو از تشکیل شورای خودرو در وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌منظور سیاست‌گذاری در این صنعت خبر داد و از بسته بودن دست تشکل‌ها برای ورود به موضوع خودرو سخن گفت.
آرمان خالقی
با آنکه بحث افزایش کیفیت خودرو و راهکارهای آن بارها مطرح شده است، اما به‌طور عملی برای ارتقای آن چه باید کرد؟
برای ارتقای کیفیت خودروها چند موضوع وجود دارد و باید یک آسیب‌شناسی کلی از سوی سیاست‌گذاران این صنعت شکل بگیرد. هرچند درحالحاضر شورای خودرو در وزارت صنعت، معدن و تجارت شکل گرفته است و شامل دولت به‌عنوان سیاست‌گذار و انجمن‌های خودروسازان و قطعه‌سازی خودرو می‌شود و قرار است سیاست کلی و کلان خودروی کشور را بنویسند.
بنابراین اگر قرار است روی بحث کیفیت کار کنیم، باید برنامه‌ریزی کلی داشته باشیم و مطابق آن پیش برویم.
لازم است بررسی کنیم درحالحاضر در چه نقطه‌ای قرار داریم و دلایل عدم دستیابی ما به کیفیت مطلوب چیست.
فکر می‌کنم عدم دستیابی به کیفیت مطلوب، ۳دلیل عمده دارد، نخست اینکه دانش‌فنی کافی نداریم، دومین مورد درباره خطوط تولید ماست و مورد سوم به قدرت رقابت صنعت خودروی کشور باز می‌گردد.
چرا باوجود سابقه چندساله در خودروسازی، دانش‌فنی ما هنوز چندان بالا نیست؟
درباره دانش‌فنی باید گفت متاسفانه از همان مرحله ابتدایی طراحی خودرو تا خط تولید ، نتوانسته‌ایم به‌عنوان تولیدکننده دانش‌فنی در دنیا مطرح شویم. اصولا یا مهندسی معکوس انجام داده‌ایم یا کپی کرده‌ایم و آنچه اکنون داریم، حاصل تکنولوژی سال‌های پیشین ماست.
البته قرار نیست همیشه چرخ را خودمان اختراع کنیم. باید به خودروسازهای دنیا وصل شویم تا دانش آنها به ما منتقل شود. با خودروسازان دنیا قرارداد می‌بندیم تا انتقال دانش‌فنی انجام شود اما در نهایت نمی‌دانیم انتقال دانش‌فنی کجا و چگونه باید انجام شود که این افراد آن را ادامه و گسترش بدهند؟
سیاست کلی که بتواند ما را در این دریا به مقصد برساند، وجود ندارد ظاهرا هر توفانی که پیش می‌آید، به سمتی حرکت می‌کنیم.
بعد دیگر ماجرا این است هنور نتوانسته‌ایم استادان دانشگاه را در خدمت این صنعت بگیریم و فارغ‌التحصیلان صنعت خودرو را به این سمت سوق دهیم که قرار است چه مشکلاتی را حل کنید.
ارتباط صنعت و دانشگاه که به آن اشاره کردید، موضوعی قدیمی است و باآنکه بارها گفته شده، هنوز شاهد هیچ اقدام عملی چشمگیری از سوی دو طرف نبوده‌ایم. چرا این ارتباط برقرار نمی‌شود؟
دانشگاه های ما گرفتار آموزش‌های سنتی شده‌اند و به‌روز نیستند. درواقع سبک آموزش خود را تغییر نداده‌اند و برکارهای پژوهشی متمرکز نشده اند.
در پاسخ این سوال، دانشگاهیان هم می‌گویند بخش صنعت به ما مراجعه نمی‌کند.
این یک مشکل دوسویه است. من حرف دانشگاهیان را تایید می‌کنم، چراکه تولیدکنندگان گاهی فکر می‌کنند کاری از دست دانشگاهیان برنمی‌آید. درواقع به آنها اعتماد ندارند و باتوجه به بازخوردهایی که از این بخش دیده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند دانشگاه نمی‌تواند برای صنعت نسخه بنویسد.
درواقع تولیدکنندگان چون نمی‌خواهند اتلاف منابع داشته باشند، ریسک نمی‌کنند. از طرف دیگر، دانشگاه می‌گوید صنعت سراغ ما نیامده است و نمی‌توانیم پیشگام شویم.
درواقع هر دو طرف کم‌کاری خود را به گردن دیگری می‌اندازند. دانشگاه باید خود را مانند یک موسسه و بنگاه اقتصادی ببیند و برای توانمندی که می‌تواند ارائه کند، بازاریابی انجام دهد.
وقتی برای صنعت و مدیران صنعتی ما مسجل نیست دانشگاه توانمندی دارد، مسلما کاری را به این بخش ارجاع نمی‌دهند. دانشگاه باید از خود برونداد داشته باشد، مثلا مقالات خود را ارئه دهد و بگوید در فلان قسمت عارضه‌یابی انجام داده شده است و پیشنهادهایی برای رفع آن ارائه بدهد.
این امر می‌تواند صنعت را در این زمینه ترغیب کند. ضلع سوم این مساله، دولت است که باید برای ارتقای دانش در واحدهای صنعتی تمهیداتی بیندیشد، به‌خصوص برای واحد صنعتی که دنبال کمک گرفتن از دانشگاه می‌رود، مشوق‌هایی را در نظر بگیرد.
به خطوط تولید اشاره کردید. مشکل خطوط تولید در صنعت خودروی ما چیست؟
اگر دانش لازم را داشته باشیم اما ابزار پیاده‌سازی آن در اختیارمان نباشد، نمی‌توانیم آنچه را که در ذهنمان است، پیاده‌سازی کنیم. خودرو یک زنجیره ارزش است و برای تولید خوب به مواد اولیه و قطعه مناسب نیاز دارد.
در این زمینه در کشور مشکلاتی وجود دارد. بحث قیمت در برابر کیفیت به ما فشار می‌آورد. برای اینکه قیمت را پایین نگه داریم، کیفیت را کاهش می‌دهیم که این امر یکی از دلایل پایین آمدن کیفیت است.
در‌حالی‌که واحدهای تولیدی داخلی برای رسیدن به کف کیفیت، باید تجهیزات خود را نوسازی کنند. تولیدکننده با اینکه می‌داند تولید قطعه و کالا با چنین ماشین‌آلاتی قدرت رقابت کیفیتی آن را پایین می‌آورد اما همچنان می‌بینیم این روند وجود دارد.
در این زمینه راهکار چیست؟
باید این حلقه را در جایی رها کنیم. درنهایت خودروساز باید بتواند با قیمت مناسب محصول مطلوبی را به بازار ارائه دهد. قیمت مصرف‌کننده بالاست و با آنکه مصرف‌کننده درباره کیفیت اعتراض می‌کند اما خودروسازان واکنش مناسبی نشان نمی‌دهند، چون بازار ما نسبتا انحصاری است به‌طوری‌که خودروسازها می‌توانند بازار را تقسیم کنند.
یکی از راهکارها این است اجازه دهیم تا حد مناسبی خودروی خارجی وارد شود و ارتباط تولیدکنندگان داخلی و خارجی را قطع نکنیم. اجازه بدهیم سطح شناختمان از خودروی جهانی بالا برود و تولیدکننده داخلی سایه رقابت را بر سر خود احساس کند.
اگر امکان رقابت را از تولیدکننده داخلی بگیریم، او به این سمت خواهد رفت که هرچه تولید کند، مصرف‌کننده مجبور است آن را بخرد، بنابراین روی کیفیت دقت و وسواس زیادی نخواهد داشت.
بخش دیگر به مسایل مدیریتی برمی‌گردد. یعنی یک شرکت باید خود را به تضمین کیفیت بر مبنای آنچه بازار می‌طلبد، موظف کند. ما هنوز نشنیده‌ایم با خودروسازها درباره اینکه چرا محصول شما آن‌طور که باید از کیفیت لازم برخوردار نیست، برخورد خاصی صورت بگیرد.
نهایت برخورد این است بعداز چندبار کشمکش، خط‌تولید یکی از این نوع خودروها حذف می‌شود تا خطوط برای تولید خودروهای تیپ دیگر آزاد شوند.
سازمان استاندارد یا سازمان حمایت از مصرف‌کننده یا هر سازمان دیگری که متولی این موضوع هستند، با خودروسازها درباره اینکه نتوانسته‌اند حداقل‌های کیفیت را اجرا کنند، برخوردی انجام نداده‌اند.
گاهی سیاست تنبیهی می‌تواند کمک کند. یک راه‌حل تامین تسهیلات است تا تولیدکنندگان متعهد شوند ماشین‌آلات خود را به‌روز کنند اما گویا این هم امکان‌پذیر نیست و درواقع راه بسته است و بسیاری از تولیدکنندگان نتوانسته‌اند این تسهیلات را دریافت کرده و از آنها برای به‌روزرسانی دستگاه‌های خود استفاده کنند.
باتوجه به این موضوع، نظرتان درباره افزایش تعرفه‌های واردات خودرو در ماه‌های گذشته چیست؟
میزان مشخصی از واردات می‌تواند مفید باشد اما با توجه به سیاست‌های تعرفه‌ای که در کشور داریم، به ضرر مصرف‌کننده نهایی و به سود تولیدکننده است.
اما درنهایت می‌خواهیم این تعرفه‌ها، منافع کشور را تامین کنند. درواقع واردات باید باشد اما سقف حمایتی برای خودروسازان داخلی درنظر گرفته شود تا در مدت زمان معین روی قیمت و کیفیت محصول کار کنند.
این مشوق‌ها باید سقف زمانی داشته باشند و خودروساز بداند مثلا ۵سال زمان دارد کیفیت را بالا ببرد و قیمت را پایین بیاورد. هرچه دیرتر این کار را انجام دهیم درنتیجه دیرتر هم به نتیجه می‌رسیم.
اما تعرفه خودروهای هیبرید که در داخل تولید نمی‌شوند و برای رفع آلودگی هوا می‌توانند مفید باشند نیز افزایش چشمگیری داشته است.
یک موضوع درباره افزایش تعرفه خودروهای هیبرید وجود دارد. خودروی هیبرید خودرویی است که هم‌زمان می‌تواند با الکتریسیته و سوخت فسیلی کار کند. این خودروها به دلیل ایجاد آلودگی کمتر تا پیش‌از این با تعرفه ۵درصد اجازه واردات داشتند. اما درعمل چه اتفاقی می‌افتاد؟ از آنجاکه این خودروها دوگانه‌سوز هستند، بعضی افراد آن‌را با تعرفه کمتر می‌خریدند ولی سوخت مورداستفاده‌شان بنزین بود.
درواقع برای برخی راهی جهت دور زدن قانون به وجود می‌آمد که خودروی هیبرید را ارزان‌تر می‌خریدند اما سوخت فسیلی استفاده می‌کردند، در‌حالی‌که ما باید دنبال این باشیم رانت برای کسی ایجاد نشود.
شما به‌عنوان عضو خانه صنعت، معدن و تجارت، نماینده بخش تولید هستید. این تشکل برای رشد کیفیت خودروها در کشور چه اقداماتی انجام داده است؟
موضوعی که در بحث خودرو وجود دارد، اینکه خودرو نورچشمی دولت و به‌خصوص وزارت صنعت، معدن و تجارت است و به آن بسیار توجه می‌کند.
ما به‌عنوان خانه صنعت، معدن و تجارت اگر مراجعه‌ای داشته باشیم، به آن رسیدگی می‌کنیم اما به‌نظر می‌رسد دولت علاقه‌مند است در این مساله ورود کند.
با هرکس صحبت می‌کنیم، کتمان می‌کند در هیات‌مدیره بعضی شرکت‌های بزرگ یا خودروسازان نماینده‌ای داشته باشد اما واقعیت این است دولت در این بخش‌ها حضور دارد و با این وجود اقدام خاصی انجام نمی‌دهد.
بنابراین تشکل‌ها در این ماجرا می‌توانند نقش حمایتی یا تهیجی داشته باشند، به‌عنوان‌مثال خرید کالای ایرانی را تشویق کنند. با این وجود، خودرو کالایی نیست که مشتری پول را بپردازد و بعد از کالای خریداری‌شده استفاده نکند. زیرا خودرو تقریبا یک کالای سرمایه‌ای برای مصرف‌کننده به حساب می‌آید.